Kullanılmamış veya Son Kullanma Tarihi Geçmiş İlaçları Nasıl Atmalısınız?

Artık ilaç şişelerini yıkamak veya atmak su yollarını kirletebilir, insanları ve vahşi yaşamı tehdit edebilir. İşte daha güvenli bazı çözümler.

Evinizdeki dolapta veya bir çekmecede istenmeyen, kullanılmamış, tarihi geçmiş ilaçlar varsa ve onlardan kurtulmanın en iyi yolunu bilmiyorsanız, yalnız değilsiniz.

New Jersey merkezli bir atık yönetimi şirketi olan Covanta tarafından yapılan 2021 araştırmasında, ankete katılan 2.000 Amerikalının yüzde 53’ünün eski ilaçlarıyla ne yapacakları hakkında hiçbir fikrinin olmadığını ortaya koydu. Hap biriktirme yaygın bir uygulamadır ve birçok kişi sonunda bu ilaçları evdeki çöpünde biriktirir veya tuvalete ya da lavaboya atar. Bunların hiçbiri iyi bir fikir olmayabilir.

Evde ortalıkta dolaşan kullanılmamış veya son kullanma tarihi geçmiş ilaçlar; yanlış ellere geçerek kazara zehirlenmeye veya aşırı dozda ilaç kullanımına neden olabilir. ABD Zehir Kontrol Merkezlerinin bir çalışmasında, 2000 ile 2015 yılları arasında, saklanan veya yanlış şekilde atılan opioidleri, kazara yutan çocuklar hakkında günde yaklaşık 32 çağrı aldığı sonucuna varıldı.

İlaç kutuları yıkandığında veya çöp alanlarına gönderildiğinde, yeraltı sularımızı, göllerimizi, nehirlerimizi ve akarsularımızı kirletebilir, insan ve su yaşamını tehdit edebilir. Ancak tüketilen ilaç kalıntılarını içeren idrarımız ve dışkımız daha büyük kirlilik kaynaklarıdır. ABD Çevre Koruma Ajansı sözcüsü Tim Carroll bir e-postada, atık su arıtma tesislerinin bu ilaçları ayırmak için tasarlanmadığını söylüyor. EPA’nın herkese ilk mesajı,’’ Artık, kullanılmayan ilaçları çöpe atmayın.”

Peki, evlerimizde biriken reçeteli ve reçetesiz ilaçlar nasıl atılır? Bunun için birkaç seçenek var.

İlaç geri alma programları

ABD İlaç Uygulama İdaresi, ecza dolaplarında çürüyen veya su yollarında biriken ilaçlara bir çözüm bulmak amacıyla, ilk olarak Eylül 2010’da Ulusal Geri Alma Günü’nü başlattı. 50 eyalette 4.000’den fazla site, insanlardan yaklaşık 250.000 Pound’luk ilaç topladı. O zamandan bu yana DEA, bu tek günlük etkinliğe iki yılda bir ev sahipliği yapmakta. Bu yılın nisan ayında, 5.000’den fazla site yaklaşık 721.000 pound ilaç topladı.

Ayrıca insanlar DEA’ya kayıtlı polis karakolları, eczaneler, toplum sağlığı merkezleri ve hastanelerdeki toplama alanlarında yıl boyunca posta zarfları kullanarak, istenmeyen ilaçlarını bırakabilir. İade edilen bu ilaçlar daha sonra tıbbi atık yakma tesislerine gönderilir.

Şirketin ürün yönetimi ve inovasyondan sorumlu başkan yardımcısı Jim Anderson, 2021’de ABD’deki en büyük tıbbi atık yakma şirketi olan Stericycle’ın 40 milyon pound değerindeki kullanılmamış ve süresi dolmuş ilaçları yaktığını söylüyor. Yakma işlemi, çöplüklere gönderilen inert bir kül üretir. Bununla birlikte, bu bertaraf yönteminin bir dezavantajı ise, bu tür atıkların ve ambalajlarının taşınması ve yakılmasının, bir çalışma tahminine göre, ilaçların çöplüklere atılması durumunda ortaya çıkanlardan potansiyel olarak daha büyük olabilecek sera gazı emisyonlarını serbest bırakabilmesidir.

Ama geri alma programları, ilaçların kötüye kullanım riskini azalttığı ve yakma işleminin, ülkenin atık sularına girmesini etkin bir şekilde ortadan kaldırdığı için tercih ettiklerini söylüyor.

Ancak bununla birlikte, Michigan Üniversitesi’nde mekanik, inşaat ve çevre mühendisi olan Steve Skerlos, geri alma programlarının hala evlerde ilaç yığılmasına neden olabileceğini savunuyor. Bu tür programların ilk etapta ele almak için tasarlandığı bir soru var. Soru şu ki,  “Özellikle geri alma sitelerinin kolay erişilebilir olmayabileceği kırsal ortamlarda fazladan, kullanılmamış ilaçlarım varsa, bunu iade etmek için ertesi gün, hafta, hatta bir ay içinde evimde tekrar geri dönüştürecek miyim?”. Bu kadar kolay ulaşılamaz. “İlaç sahibi bir kişi, onu evden hızlı bir şekilde çıkarmak için düzenli depolamayı düşünebilir.”

Bu gibi durumlarda, DEA, tıbbi tabletleri ve kapsülleri kahve telvesi veya kedi kumu gibi istenmeyen maddelerle karıştırmayı ve bu karışımı kapalı bir torba veya kap içindeki çöp kutusuna atmayı önerir. (Yine de ilaçları ezmeyin.)

EPA, ilaçları boşa harcamama konusunda tavsiyede bulunurken, ABD Gıda ve İlaç İdaresi, yanlış kullanım veya uygunsuz şekilde alındığında ölümle sonuçlanma potansiyeli olan ve bu nedenle daha güvenli bertaraf alternatifleri olmadığında yıkanabilen sınırlı ilaçların bir listesini tutar.

Eczaneler ayrıca haplar, tabletler, kapsüller, sıvılar ve tozlar ile çalışabilen DisposeRx gibi ilaç yok edicileri de satmaktadır. Amerikan Eczacılar Birliği’nin eski CEO’su Thomas Menighan, “Bu bir paket şeker büyüklüğünde” diyor. “Açın, bir şişe kullanılmayan opioid veya herhangi bir ilaca koyun, örneğin biraz su dökün ve sallayın, beyaz bir bulamaç haline gelir” daha sonrasında çöpe atılabilir hale gelir.

Ama, bu ürünlerin tıbbi bileşikleri kalıcı olarak bağlayıp etkisiz hale getirip getirmediğini böylece atık su arıtma tesislerine bırakılan ve sonunda su yollarımızı kirletebilecek çöplük sıvısına karışmamalarına engel değildir.

Geri Dönüşüm İlaçları

Şaşırtıcı bir şekilde, belki de kullanılmayan tüm ilaçların atılmasına gerek yoktur.

ABD’de her yıl son kullanma tarihi geçmemiş beş milyar dolarlık ilaç çöpe atılıyor. Bunlar, bir hasta öldüğü, durumlarının düzeldiği ve reçeteli ilaçlara artık ihtiyaç duymadığı; doz değişiklği olduğu veya yan etkileri yaşadığından ilaç tedavisini bıraktığı için olabilir.

California’daki Western University of Health Sciences’ta hasta sorumlusu uzmanı olan Anandi Law, “Parası ödenmiş bir sürü ilacı boşa harcıyoruz” “İhtiyacı olan başka birine verebiliriz.”.Diyor.

Milyonlarca ABD’li yetişkin, yüksek maliyetler nedeniyle reçetelerini doldurmayı atlıyor veya geciktiriyor. Bu nedenle, en az 40 eyalet eczanelerin, ilaç üreticilerinin, tıbbi ve uzun süreli bakım tesislerinin ve bazen bireylerin kullanılmamış ilaçlarını orijinal kapalı kaplarda veya kurcalanmaya açık ambalajlarda bağışlamasına izin veren ilaç deposu programları oluşturmak için yasa çıkardı.

Lisanslı bir eczacı daha sonra son kullanma tarihini kontrol etmek; kurcalama, yanlış markalama veya ilacın tehlikeye atılabileceğine dair herhangi bir belirti olup olmadığını kontrol etmek için bağışlanan ilacı inceler.

2007’deki başlangıcından bu yana, Iowa’nın ilaç bağış programı SafeNetRx 117.000’den fazla hastaya hizmet vermiş ve yaklaşık 54 milyon dolar değerinde ilaç ve malzemeyi yeniden dağıtmıştır. Georgia’nın programı 2018’de resmen başlatıldı ve şimdiden 50 milyon doları aşan reçeteleri doldurdu.

Ülke çapında eczaneler ve sağlık tesisleri ile çalışan kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan SIRUM’un kurucu ortağı Kiah Williams, “40’tan fazla eyalette bağış yasalarının olmasına rağmen, birçok insan var olduklarını bilmiyor”. Diyor.

Haneler için kullanılmayan ilaçları bağışlamak veya geri alma programlarını kullanmak, isteğe bağlıdır. Ancak uzmanlar, daha uygun olma eğiliminde olan, artık ilaçlarını çöp kutusuna veya çöpe atmak yerine daha fazla insanın bu seçenekleri kullanacağını umuyor.

Carroll, “Tüm bu çabalar hala nispeten yeni” diyor. Haneler alışkanlıklarını değiştirene kadar gidecek çok yolumuz olduğunu umuyoruz” dedi ^[1]nationalgeographic.com.

[cite]