Doğanın Küçük Muhafızları: Bombardıman Böcekleri

İnsanoğlunun şimdiye kadar yaptığı birçok icatta hayvanlardan ve bitkilerden esinlendiğini biliyoruz. Bu yazımızda doğa harikası ve insanlığa savunma konusunda kendi morfolojik ve anatomik özellikleri ile tüyolar veren Bombardıman Böceği‘nden bahsedeceğiz.

Carabidae familyasına mensup ve bilimsel adı Brachinini olan Bombardıman Böceği Antarktika dışındaki her kıtada yaşamını sürdürebilir ve kendisi genellikle ılıman bölgelerdeki ağaçlık alanları ve yeşillikleri tercih eder. Bu türü genelde taşların altında diğer türdeşleri ile görebilirsiniz. Birçoğu etçil olan bu tür genellikle geceleri avlanmayı sever ve avlanma yapmadıkları zamanlarda kendi türleriyle bir arada bulunurlar.

Bombardıman Böcekleri hala üzerinde araştırmaları devam eden ve tartışmaları süregelen bir böcek türüdür. Bunun nedeni kendisini tehlikede hissedince küçücük vücudunda saniyeler içerisinde kimyasal reaksiyonlar yaparak savunma mekanizmasını düşmanına karşı aktif edip kullanmasıdır. Bu mekanizmasını baskı ve sesi algılayıp patlayan mayınlara benzetebiliriz. Çünkü bu böceğimiz yalnız kalmaktan hoşlanmadığı gibi rahatsız edilmekten de hiç hoşlanmaz.

Birazda bu böcek türümüzün anatomik özelliklerinden ve savunma mekanizmasından bahsedelim. Vücudunda iki odacık bulundurur. Bunlar, depo odacığı ve püskürtme odacığıdır. Depo odacığının duvarları oksidatif enzimler (katalaz ve peroksidaz) üretebilen hücrelerle kaplıdır. Arka kısmında bulunan haznede depolanan kimyasal salgılar hidrokinon ve hidrojen peroksit, tehlike anında karışım odalarında tepkimeye girerek, oksijen ve hidrojen salarak hidrokinonun benzokinona oksidasyonunu kolaylaştırırlar. Reaksiyon oldukça ekzotermiktir ve salınan enerji karışımının sıcaklığı yaklaşık 100 °C sıcaklığı bulur. Meydana gelen basınç, reaktif depolama odalarının kapakçıklarını kapatmaya zorlar ve bu şekilde canlının iç organlarına zarar gelmesi önlenir. Ama dışarıdaki düşman olan bu durumlardan habersizdir ve içerde oluşan bu basınçla birlikte düşmana karşı 10m/s hızla bu kaynar sıvı püskürtülür. Sinirli arkadaşımız bu sıvıyı kendi büyüklüğünün tam 4 katı uzaklığına püskürtebilir.

Eğer düşman hala saldırılara devam ederse küçük muhafızımız saldırıdan kurtulana kadar veya düşman ölene kadar depodaki sıvıyı düşmanın üzerine boşaltır. Böceğimiz tek bir seferde saniyeler içinde karıştırıp depo ettiği sıvıyı 20 kere püskürterek bitirebilir ve bu püskürtme esnasında 270 derece alanda dönebilir; bu da aynı anda daha fazla canlının saldırılarında korunmasına bir nebzede olsa yardım sağlar.

Bu sinirli böcek türümüzün üremesinden bahsedelim biraz da… Çiftleştikten sonra dişi, yumurta bıraktığı yerden küçük toplar yuvarlamaya başlar. Bu tür küreler, larvaların gelişimi için bir sığınak görevi görecektir. Büyüyen genç yavrular beslenme ve büyüme için, diğer böceklerin pupalarını kullanırlar ve içerilerini yerler. Boş kitin koza, bombardıman larvaları yeni konut olarak kullanılır, metamorfozun bir sonucu olarak bir krizalise ve daha sonra bir
yetişkine dönüşürler. Her bir büyüme evresinde fazlasıyla rekabet bulunduran bu türün ömrü 3 haftadan fazla değildir.

Bombardıman Böceği (Brachinini) uzun yıllar sonrasında 30 Nisan 2015 tarihinde ABD’de bulunan Arizona Üniversitesi ve Brookhaven Ulusal Laboratuvarı’nda araştırmacılar tarafından tekrardan incelenmiştir. Laboratuvar ortamında Senkroton x-ray ışınları verilip savunma esnasındaki değişiklik ve hareketler detaylıca izlenmiştir. Sonuçlar yazımızda anlatılan bilgi ile aynıdır. ^[1]Uncovering the secrets of a beetle’s explosive, chemical spray^[2]Bombardıman Böceği^[3]Bombardier böceği^[4]Öne çıkarılan görsel

[cite]