Faydası Kabuğunda Olan Besinler

Hepimiz “Vitamini kabuğunda”, “Kabuğunu soyma, vitamini kaçar” gibi sözler duymuşuzdur. Peki bu bilgi ne kadar doğrudur?

Bitkilerin kendine has rengi, kokusu ve tatlarının oluşumunda rol oynayan, ikincil metabolit olarak ortaya çıkan ve besin maddesi olarak tüketildiklerinde sağlık açısından yararlı etkileri biyoaktif bileşiklere fitokimyasallar denilmektedir. Fitokimyasallar çoğunlukla kuvvetli antioksidan aktiviteye sahip olup; bağırsak florasını, safra asitlerini ve pH’yı düzenlemekte, hücre içi matriks yapısının korunmasını sağlayarak hücreyi dış etkenlere karşı
korumaktadır. Bunun dışında antikarsinojenik enzim aktivitelerini artırmakta,
tümör ve kanser oluşumunda etkili olan maddelerin oluşumunu önleyici etkiye
de sahiptir.

Fitokimyasalların en büyük grubunu fenolik bileşikler oluşturmaktadır. Fenolikler, antioksidan özelliklerinin yanında; antialerjen, antimutajen, antikanserojen, antiglisemik, antikolesterol, anti-inflamatuar, antimikrobiyal ve sakinleştirici özelliklere de sahip olup, kozmetik, ilaç ve gıda endüstrisinde ise katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.

Son yıllarda gıda işleme sonucunda oluşan atık kütleler, fenolik bileşiklerin ucuz
ve güvenli kaynakları olarak ilgi çekmektedir. Fenolik maddeler yapılarına göre flavonoidler (antosiyanidinler, flavonlar, flavonollar, flavanonlar, proantosiyanidinler, kateşinler ve löykoantosiyanidinler), fenolik asitler, lignanlar ve stilbenler olarak ayrılmaktadır.
Flavonoid bileşiklerinin antioksidan, antimikrobiyal, antiviral, antiülser, hipolidemik, hepatoprotektif, antienflamatuar, antimutajen ve antikanserojen gibi aktivite gösterdikleri anlaşılmıştır.

Antosiyanidinlerin şekerler ile glikozit yaparak oluşturduğu antosiyanin flavonidi, meyve ve sebzelerde pembeden, kırmızı ve mor tonları gibi çeşitli renklerden sorumlu, suda çözünebilen pigmentler olduğundan, gıdaların renklendirilmesinde doğal boya olarak sentetik boyalara karşı alternatif olarak da kabul edilmektedir. Bugüne kadar 4000’den fazla izoleedilmiş flavonoid bileşiklerin gıda, tekstil, deri, metalürji, tıp, ziraat gibi alanlarda kullanılabilme potansiyelinden dolayı son yıllarda bunlarla ilgili çalışma sayısı giderek artmaktadır.

Dünya meyve ve sebze üretiminde lider ülkeler arasında bulunan Türkiye, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü 2017 verilerine göre ayva üretiminde dünyada birinci, kavun üretiminde ikinci, elma ve domates üretiminde üçüncü, kivi ve nar üretiminde ise sekizinci sırada bulunmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2018 yılında Türkiye’de üretilen kivi, kavun, domates, elma ayva ve nar üretim miktarları sırasıyla 61,920 ton, 1,753,942 ton, 12,150,000 ton, 3,625,960 ton, 176,479 ton ve 537,847 tondur. Dolayısıyla bu ürünlerin tüketilmesi veya işlenmesi sırasında önemli miktarda hem evsel hem de endüstriyel boyutta atık ortaya çıkmaktadır. İsterseniz şimdi de bu besinleri teker teker inceleyelim:

Koktuğu için bazı kişiler tarafından tercih edilmeyen sarımsak. Aslında çok fazla hastalığa iyi geliyor. Vitamin, mineral ve antioksidan açısından çok faydalı olan sarımsakların kabukları da kendisi kadar faydalı. Kalbi korur, gençleştirir, iltihabı
önler…

Ya da mandalina. Mandalina dünyanın en eski meyvelerinden biridir. Mandalinanın yüksek oranda C vitamini içerdiği bilinmektedir. Peki kabuğu… Stresi azaltır, kolestrolü dengeler, kanser tümör riskini önler, kemikleri güçlendirir.

Kivinin kabuğu içinden çok daha fazla oranda antioksidan içeriyor. Kabuğunu soyup salatalarınıza koyabilir veya kabuklarıyla birlikte rondodan geçirdiğiniz kivinin suyunu içerek tüketebilirsiniz.

Muz kabuğunu kurutup blenderden geçirdikten sonra çay gibi demleyip suyunu evinizdeki bitkilerin köklerine dökerseniz olumlu sonuçlar göreceksiniz.

Ceviz kabuğu E vitamini içeriğiyle, tırnak ve saç bakımına iyi geliyor. Kanserle savaşıp D vitamini eksikliğine iyi gelebiliyor.

Ananas, elma, armut, portakal ve niceleri… Bu bereketli topraklarda kabuğu bile faydalı olan besin maddelerine gerekli önem verilmeli ve israf edilmektense gerekli işlemlerden geçirerek tüketmek sağlığımız için faydalı olacaktır. İnsan sağlığından tutun bitkilere gübre olarak kullanılan meyve kabuklarının değeri bilinmeli ve ona göre muamele
edilmelidir. ^[1]Kabukları Atmayın! Vitamini İçinde Olduğu Kadar Kabuğunda da Olan 14 Besin ve Faydaları^[2]Ceviz kabuğunun faydaları^[3]Balch, J.F. ve Balch, P.A., 1997. Prescription for nutritional healing. 2nd Edition, Avery Publishing Group, Garden City Park, New York.^[4]Visioli, F., Borsani, L. ve Gali, C., 2000. Diet and prevention of coronary heart disease: the potential role of phytochemicals. Cardiovascular Research, 47, 149-425.^[5]Schiassi, M.C.E.V., de Souza, V.R., Lago, A.M.T., Campos, L.G. ve Queiroz, F., 2018. Fruits from the Brazilian Cerrado region: Physico-chemical characterization, bioactive compounds, antioxidant … Continue reading^[6]Güney, O., Canbilen, A., Konak, A. ve Acar, O., 2003. The effects of folic acid in the prevention of neural tube development defects caused by phenytoin in early chick embryos. Spine, 28(5), 442-445.^[7]Kırışoğlu, S. ve Velioğlu, S., 2001. Hiper besleyici gıdalar. Bilim Teknik Dergisi, 4, 56-57.^[8]Dündar, Y., 2001. Fitokimyasallar ve sağlıklı yaşam. Kocatepe Tıp Dergisi. 2, 131-138.^[9]Haslam, E., 1998. Practical polyphenolics from structure to molecular recognition and Larson, R.A., 1997. Naturally Occurring Antioxidants. Boca Raton, Lewis Publishers, 202p., Newyork.^[10]Koca, N. ve Karadeniz, F., 2005. Gıdalardaki doğal antioksidan bileşikler. Gıda,
30(4), 229-236.

[cite]