Plastiğe Bakış Açınızı Değiştirecek Bir Belgesel: Plastik Okyanus

Sevgili okur, baştan uyaracak olursak bu bir yüzleşme yazısıdır. Siz bu satırları okurken bir daha hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Farkındalık yolculuğuna hazır mısınız? Değişimden korkmayanları okumaya davet ediyoruz…

Güzel bir gün, güzel bir tatil, güzel olmasına da gerek yok belki… Herhangi bir gün… Bütün günlerinize eşlik eden, yanınızdan ayırmadığınız biri var. Hayatınızı kolaylaştırdığınızı düşündüğünüz, o olmazsa yaşayamam dediğiniz… Vazgeçemediğiniz. Siz bu satırları okurken o asıl kimliğinin ortaya çıkmasından öylesine korkuyor ki… Sizlere  hayatınızı kolaylaştıran bir dostmuş gibi davranan ama aslında geleceğinizi yavaş yavaş bulanıklaştıran bir düşman o… Siz hala kim olduğunu anlayamadınız mı? Plastikten bahsediyorum elbette.  Sizlere en hayati sıvı olan suyu verirken bile kanınıza ilmek ilmek mikroplastik işleyen pet şişeler, markette yardımınıza koşuyor gibi görünerek deniz canlılarının  boynuna takılıp onların ölümüne sebep olan poşetler, içeçeklerinize renkli bir hava katıyor gibi görünüp aslında dünyada ölümsüzlük kazanan renkli pipetler… Düşmanımız öylesine yetenekli ki her şekle giriyor, onun gerçek yüzünü görmemeniz o kadar normal ki…

Eğer düşmanın gerçek yüzünü yavaş yavaş görmeye başladıysanız, sizlere onu deşifre eden belgeselden bahsedeceğim. Bazen okuduklarınıza inanamayacaksınız belki, gerçekler ağır gelecek, abarttığımı düşüneceksiniz. Sizlerden ricam, okumaya devam etmeniz. Unutmayın, olduğumuz gibi kalarak, ihtiyacımız olan şey olamayız…

“Karayı ve denizi göz önünde bulundurduğunuzda kendinizle garip bir benzerlik bulmuyor musunuz?” Herman Melville, Moby-Dick

Plastik Okyanus belgeseli bu sözlerle başlıyor.

Netflix belgeseli A Plastic Ocean (Plastik Okyanus)’ın yapımcısı Craig Leeson, çocukken okuduğu bir kitapta mavi balina resmi görüyor ve balinanın boyutundan öylesine  etkileniyor ki bir gün mutlaka onu doğal yaşam alanı olan okyanusta görüntüleyeceğine karar veriyor. Bu kararı uygulaması 40 yılını alan Craig Leeson,  alanında uzman kişilerden oluşan ekibi ile birlikte Sri Lanka açıklarında 2 hafta boyunca mavi balinaları görüntülemeye çalışıyor. Nihayetinde balinaları bulan ekip,  bir yavru pigme mavi balinayı görüntülerken denizin yüzeyinde bulunan çöpler, plastik şişeler, sepetler ve yağ kalıntıları ile karşılaşıyor.  Ve bu bölge, el değmemiş ve  ticaret yapılan yerlerin kilometrelerce uzağında olmasına rağmen!

İşte tam bu noktada, Craig Leeson okyanuslardaki plastik atıklara dikkat çekmek ve bu konuda farkındalık yaratmak için Plastik Okyanus belgeselini çekmeye karar veriyor. Çıktığı bu yolculukta ona eşlik eden isim ise serbest dalış kategorisinde rekor sahibi olan, TedX konuşmaları milyonlarca kez izlenen Tanya Streeter… Streeter, bu çalışma ile okyanusa olan borcunu ödemek istediğini belirtiyor.

Okyanusta yüzen yavru balinalar, Tanya Streeter’ın dalışları ve bakir suların inanılmaz görüntüleri ile başlayan pozitif görüntüler; plastik atıklar konusunun işlenmesiyle birlikte insanın kalbinin parçalandığı bir noktaya evriliyor.

Belgeseli izlemeye başladığınız andan itibaren aralara iliştirilen uyarı yazıları, sizleri içinde bulunduğunuz yalan paradoksundan çekerek gerçeklerin kucağına iteliyor. Bu gerçekler neler mi? Öğrenmeye hazır mısınız?

• Dünyada üretilen plastiklerin yarısı tek kullanımlık. Bu yeryüzünden bir türlü yok edilemeyen maddenin sadece bir kez kullanıldıktan sonra nereye atıldığı ise belli.
• Okyanusun 32 kilometre uzağında dahi çöpler var. Ne yazık ki balinalar, karides ve plastik arasındaki farkı anlayamadan bu plastik çöplerini yutuyor.
• Bugüne kadar üretilmiş olan tüm plastik maddeler, bakın yanlış okumadınız, bugüne kadar diyorum… 150 yıldan uzun bir zamandır üretim ve tüketim dünyasında yer alan plastik maddeler, öyle ya da böyle, hangi formda olursa olsun hala dünyada… Dünyanın efendisi olmaya ant içmişler!
• 2050 yılında plastik üretiminin 3’e katlanacağı düşünülüyor. Ve bunların sadece bir kısmı geri dönüştürülebilir…
• Gıda olarak satılan deniz ürünlerinin yüzde 25’inin içinden plastik parçaları ve insan çöpleri çıkıyor.

Tüm bu kirliliğe rağmen, dünya genelinde 2,6 milyar kişi protein kaynağı olarak okyanuslara güveniyor! Yoksa siz hala büyük gerçeği görmediniz mi?

Buraya kadar okuduğunuz hiçbir şey sizi tatmin etmediyse sizleri 1 dakikalığına bu görsele bakmaya davet ediyorum. Masadaki parçalar sizce ne? Sizleri daha fazla meraklandırmadan söyleyeyim. Masadaki parçalar bir deniz kuşunun midesinden çıkan plastik parçaları…Bu deniz kuşunun midesinde 234 plastik parçası bulundu. En yüksek kayıt ise 276 idi. Belki de belgeselin en can alıcı kısmı burası. Kıyıya vuran kuşun midesinden çıkan plastikleri sayan bilim insanları, meselenin ciddiyetini öyle gözler önüne seriyor ki… Bazen sayılar rakamlardan ibaret bir örüntü değildir. Bazen sayılar, insanın boğazına takılan bir yumru… Bazen sayılar, kalbimizin kırılırken çıkardığı sadece bizim duyabildiğimiz o ses… Bu 234 sayısı biz insanlar için midemizde yaklaşık 6-7 kg plastik (10 pizza) bulunmasına eşdeğer. Bu görsel ile birlikte belgesel ile söyleyeceklerime son vererek sizleri bu belgeseli izlemeye, farkında olmaya ve değişmeye davet ediyorum. Bundan sonrasında sadece neler yapabileceğimizden bahsedeceğim.

Bildiğiniz üzere çoğunluğu mavi olan dünyamızın tüm ekosistemi, sağlıklı bir okyanusa bağlı. Okyanus eşittir biz. Bu denklemden birini çıkarmak mümkün değil! Değişim bireylerden başlar. Öncelikle tek kullanımlık plastiği hayatımızdan çıkarmamız ve hatta mümkünse plastiği hiç üretmememiz gerekiyor. Plastiği hiç üretmemek şu an için belki hayal fakat biz hayatımızdan çıkarırsak arz talep zincirini kırabiliriz. Lütfen, plastik bir şey almadan önce geleceğinizi ve okyanusları düşünün. Lütfen, plastik bir şey almadan önce midesindeki 234 parça plastik yüzünden yaşama veda eden kuşu düşünün. Biz, bu dünyanın başına gelen bir felaket olmayalım artık… ^[1]“A Plastic Ocean (2016)” https://www.imdb.com/^[2]“Plastik Okyanus” https://livetobloom.com/

[cite]