Yeşil alanların gittikçe azaldığı kent ortamlarında şehir halkının yeşil alanlara duyduğu ihtiyaç, yeni çözüm önerilerine ivme kazandırmıştır. Bu ihtiyacı karşılamak üzere sunulan en popüler öneri ise: Yeşil Çatılar. Tarihi Eski Mezopotamya Uygarlıkları’nın inşa ettiği zigguratlara kadar dayanan yeşil çatıları, gelin hep birlikte tanıyalım:
Yeşil çatı, düz ya da hafif eğimli bir çatı üzerine yerleştirilen ve bir su yalıtım sistemi üstüne ekilen bir bitki örtüsü tabakasıdır. Yeşil çatı sistemleri 6 temel katmandan oluşmaktadır. En üst katmanı bitkiler oluşturur. Görsel şölen sunan bitki katmanının alt kısmında bitki taşıyıcı katman bulunur. Kalıcılık açısından; geri dönüşüm ürünü olan, dona dayanıklı ve yanmayan özel ürünlerle oluşması gereken bitki taşıyıcı katmanın altında ise üst katmandan gelen yağmur suyunu süzmesi ve yağmursuz günlerde suyun depolanması için gerekli olan filtre ve drenaj tabakası bulunur. Dördüncü katmanı mekanik etkilere karşı koruyucu katman oluştururken, beşinci katmanı bitki köklerinin su yalıtım katmanlarına zarar vermesini önlemek için inşa edilen kök tutucu katman oluşturmaktadır. Altıncı ve sonuncu katman ise çatı yeşillendirmesinin en önemli ön şartı olan iyi bir su yalıtımının ve yeterli taşıyıcılığı olan sağlam bir çatı konstrüksiyonunun varlığını karşılamak üzere yapılan su yalıtımı ve çatı konstrüksiyonudur.
Tarihteki İlk Bitkilendirilmiş Çatılar
Zemin seviyesinden yüksekte bulunan bahçelerin tarihteki ilk örneklerini, Eski Mezopotamya uygarlıkları tarafından M.Ö. 4000’den M.Ö. 600’lü yıllara kadar inşa edilen ziggurat isimli tapınaklar oluşturmaktadır. Mabet mimarisinin oldukça önemli olduğu bu yerde mabetler, rampa ve basamaklarla çıkılan piramit formundaki teraslardan ibaretti ve bu yapıya ise “Ziggurat Formu” denilmekteydi. Zigguratlar o dönemde büyük şehirlerin tapınaklarında yer almaktaydı.
Çatı bahçesi örneklerinden bir diğeri ise: Babil’in Asma Bahçeleri. Dünyanın yedinci harikasından biri olarak kabul edilen bu bahçelerin teraslarında; Larix, Acacia, Betula, Populus, Cupressus ve Cedrus gibi iri cüsseli ağaç türleri yetiştirilmekteydi.
Yeşil Çatıların Faydaları Nelerdir?
Kentleşme ve nüfus artışından dolayı su geçirmez yüzeyle değiştirilen topraklar, yeşil alanın geri kazanılmasını zorunlu kılmaktadır. Kalkınmanın olumsuz etkisini azaltabilecek bir seçenek olan yeşil çatılar; pek çok ekonomik, sosyal ve çevresel fayda sağlamaktadır:
- Yağmur sonrası sele sebep olabilecek akıntıyı azaltır.
- Bitki ve toprak gibi yapıları sayesinde yağmur suyu ve atmosfer kaynaklı kirleticileri temizleyerek su kalitesini artırır.
- Enerjiyi korur.
- Yalıtım sağlayarak daha serin ve sıcak ortamların oluşmasına katkıda bulunur.
- Kentsel ısı adası etkisini hafifletir.
- Karbon salınımını azaltarak küresel ısınma üzerine olumlu etki sağlar.
- Estetik olarak daha hoş ve sağlıklı bir ortam sağlar.
- İçerdiği bitki katmanı sayesinde gıda yetiştirilmesine imkan sağlar.
- Yeni iş alanı yaratarak ekonomiye olumlu etki eder.
Yeşil Çatıların Çevresel Etkileri Nelerdir?
- Yağmur suyunu tutma, saklama ve filtreleme özellikleri sayesinde; kent merkezlerinde yağmur suyunun hızlı bir akışla kanalizasyon sistemlerine ulaşmasının önüne geçerler.
- Yeşil çatı bitkileri, küresel ısınma tetikleyicisi olan karbondioksit gazını atmosferden çekip alarak yerine oksijen verirler.
- Dıştaki bağıl nemi arttırarak çevresinin sıcaklığını düşürürler.
- Sahip olduğu bitki örtüsü sayesinde pek çok canlı türüne yaşam alanı sağlayarak biyoçeşitliliğin artmasına katkıda bulunurlar.
- İnsan ve hayvan sağlığına olumsuz etki eden elektromanyetik dalgaları engellerler.
Türkiyede ve Dünyada Yeşil Çatı Örnekleri
Türkiyede yeşil çatılar, enerji verimliliği ve iklimsel değişimler açısından tasarımcıların ve kullanıcıların ilgisini çekmeye başlamıştır. Türkiye’deki mevcut yeşil çatılara, 128 bin m2 alana inşa edilen, %0 ile %125 e kadar değişen farklı eğimlere sahip bir çatı sistemine sahip olan Meydan Alışveriş Merkezi ve dört katlı olarak inşa edilen, 2500 m2 çatı yüzeyi tümüyle çim kaplanarak yapılan Turkcell Arge Binası örnek verilebilir.
Yeşil çatıların dünyadaki durumuna bakıldığında ise Avrupa ve Amerika’da yeşil çatıya olan ilginin giderek arttığı görülmektedir. Enerji kaynaklarının yüksek maliyeti ve yeryüzündeki kaynakların giderek azalması, Avrupa‘da yeşil çatı endüstrisini başarılı hale getirmiştir. İmar yönetmeliklerinde lider olan Almanya, yeşil çatı düzenlenmesini teşvik etmektedir. Asya’da ise Japonya’nın yeşil çatı teknolojisinin merkezi olduğu görülmektedir. Japonya’nın başkenti Tokyo, tüm yeni inşaatların en az %20’sinin çatılarının zorunlu olarak yeşil çatı haline getirildiği ilk şehirdir. Wenchuan Deprem Müzesi, Becton Dickinson Kampüs Merkezi, Zoku Binası ve Nanyang Teknoloji Üniversitesi dünyadaki yeşil çatılara örnek olarak verilebilir.Sonuç olarak; ekolojik ve çevre-dostu yaşam imkanı sunan yeşil çatılar, yaygınlaşmasıyla birlikte hem mimariye yeni bir soluk getirecek hem de kentlerde yeşil alan arayan şehir halkına yeni yaşam ortamı sunacaktır. Bilinmelidir ki, “Bir kez yeşilin sonsuz huzurunu bütünüyle kavradığımızda, yeşil vadilerimiz daha yeşil olacaktır.” [1]Külekçi, E.A., (2017), Geçmişten Günümüze Yeşil Çatı Sistemleri Ve Yeşil Çatılarda Kalite Standartlarının Belirlenmesi Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve … Continue reading[2]“Yeşil Çatı Nedir? Yeşil Çatıların Faydaları ve Çevresel Etkileri Nelerdir?” http://www.cevrebilinci.com/[3]“Yaşanabilir Mimarinin Azami Eşiği: Yeşil Çatılar” https://www.ekoyapidergisi.org/
Nasıl Atıf Yapılır:
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | Külekçi, E.A., (2017), Geçmişten Günümüze Yeşil Çatı Sistemleri Ve Yeşil Çatılarda Kalite Standartlarının Belirlenmesi Yönelik Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, Cilt:1, Sayı:1. |
|---|---|
| ↑2 | “Yeşil Çatı Nedir? Yeşil Çatıların Faydaları ve Çevresel Etkileri Nelerdir?” http://www.cevrebilinci.com/ |
| ↑3 | “Yaşanabilir Mimarinin Azami Eşiği: Yeşil Çatılar” https://www.ekoyapidergisi.org/ |
