Özet: Asya kıyı şeritleri boyunca, kırsal toplulukların yılda 10 cm’ye kadar toprak çökmesi nedeniyle deniz seviyesinde endişe verici oranlarda artışlar yaşandığı birçok alan bulunmaktadır. Bu durum orada nasıl yaşanacağı ve bu kıyıların nasıl korunacağı konusunda büyük zorluklara neden oluyor. Bilim insanları artık hızla çöken alanlarda kıyı koruması için uygun maliyetli ve sürdürülebilir bir çözüm olarak mangrov restorasyonunun potansiyelini ve sınırlamalarını araştırıyorlar.
Tüm Hikaye
Asya kıyı şeritleri boyunca, kırsal toplulukların yılda 10 cm’ye kadar kara çökmesi nedeniyle deniz seviyesinde endişe verici oranlarda artışlar yaşadığı birçok alan bulunmaktadır. Bu durum orada nasıl yaşanacağı ve bu kıyıların nasıl korunacağı konusunda büyük zorluklara neden oluyor. Hollandalı-Endonezyalı bilim insanlarından oluşan bir ekip, hızla çöken alanlarda kıyı koruması için uygun maliyetli ve sürdürülebilir bir çözüm olarak mangrov restorasyonunun potansiyelini ve sınırlamalarını ortaklaşa araştırdı. Bulgularını Doğa Sürdürülebilirliği’nde yayınladılar.
Savunmasız kıyı şeritleri
Ne yazık ki, özellikle yoğun nüfuslu bu kırsal Asya bölgelerinde, geçmişte mangrovlar, su ürünleri yetiştiriciliği gibi diğer kullanımlar için arazi açmak amacıyla temizlenmişti. Bu durum, bu kıyıları hızlı erozyona karşı savunmasız hale getirmiştir. Mangrovları eski haline getirmek, bu süreci tersine çevirmek ve yoğun nüfuslu kıyı şeritlerini korumak için mantıklı bir çözüm gibi görünüyor. Ancak bu, mangrovların, bu çöken alanlarda deneyimlendiği gibi, göreceli deniz seviyesindeki aşırı artışlarla başa çıkıp çıkamayacağının anlaşılmasını gerektirir.
NIOZ araştırmacısı Celine van Bijsterveldt, 2015’ten bu yana çalışmaları ve doktorası sırasında düzenli olarak Endonezya’yı ziyaret etti. Van Bijsterveldt, “İnsanların kıyı erozyonu ve sık sık su baskını nedeniyle ne kadar acı çektiğini gördüm” diyor. “Mangrovların yardımcı olup olamayacağına cevap verebilmek için çökme oranının güvenilir ölçümlerini elde ederek başladım. Bu kadar uzaktan çalışıyorsanız bu son derece karmaşık.”
Yerel arazi çökmesi, göreceli olarak yüksek deniz seviyesi artışına neden olur
Van Bijsterveldt, “Genellikle çökmeyi ölçmek pahalı ve karmaşık ekipman gerektirir” diyor. “Bu uzak bölgelerde bu tür araçlar eksik olduğundan, göreceli deniz seviyesi yükselişini tahmin etmek için iki yeni ve düşük maliyetli yöntem geliştirdik. Mangrovlarda deniz seviyesinin yükselişini normalde gelgitleri ölçmek için kullanılan basit basınç ölçerlerle ölçtük. Köyde insanların evlerinin zeminini ve çatısını ne sıklıkla artırdıklarını analiz ettik. Bunu yaparak, hızla çöken bir şehre komşu olan 20 km’lik kırsal kıyı şeridinin ve onun bitki örtüsüyle kaplı ön kıyısının, deniz seviyesinde endişe verici oranda bir artış yaşadığını gösteriyoruz.” Şaşırtıcı bir şekilde köylerde mangrov ormanlarına kıyasla çok daha yüksek oranda deniz seviyesi artışı yaşandı ve bu, yerel topluluklar için dramatik sonuçlar doğurdu.
Yerel toplulukların yüksek deniz seviyesindeki göreceli yükselişle ‘başa çıkmasının’ iki yolu
Van Bijsterveldt, “Görüşmeler yoluyla, yerel toplulukların yaşanan deniz seviyesi yükselişine iki şekilde tepki verebileceğini öğrendik: Savaşmak (evi yükselterek suyu dışarıda tutmak) veya kaçmak (karayı içeriye veya başka bir yere taşımak)” diyor. Sel tehlikesine maruz kalan kıyı toplulukları her zaman daha yüksek yerlere taşınamayabilir. Arazi mülkiyeti ve gelir kaynağı (örneğin balıkçılık) gibi mali ve/veya sosyal sınırlamalar, aileleri kıyıya bağlı hale getirebilir.
Doğa bazlı çözümler mangrov restorasyonunu mümkün kılıyor
Mangrovlar, kıyı erozyonunu önleyerek ve kıyıya doğru hareket eden dalgaları zayıflatarak kıyı korumasını sağlar. Ancak bu tür bir koruma yalnızca işi yapmaya yetecek kadar mangrov ormanı varsa işe yarayacaktır. Van Bijsterveldt’in araştırması, olgun mangrovların çökmesine ve bunun sonucunda ‘tecrübeli’ hızlı deniz seviyesinin yükselmesine karşı son derece yüksek düzeyde tolerans sergilediğini keşfetti. Ancak kıyı boyunca yeterli miktarda tortunun mevcut olması gerekir. Diponegoro Üniversitesinden Profesör Helmi, “Maalesef Semarang yakınında durum böyle değil” diyor. “Ancak bu bulgu, Endonezya’da ve dünyanın birçok yerinde bulabileceğimiz gibi, çamurlu kıyı boyunca daha yavaş çöken kırsal alanlar için oldukça umut verici.”
Güçlü bir şekilde çöken alanlar için görünüm
Genel olarak mevcut çalışma, kıyı hassasiyetini etkileyen kritik bir faktör olarak arazi çökmesinin ele alınmasının aciliyetini vurgulamaktadır. Çökmenin neden olduğu göreceli deniz seviyesi yükselmesinin yeterli çökelti kaynağı ile telafi edilmediği bölgelerde, mangrovların kıyı şeridini stabilize etme yeteneği bozulacaktır. Bu, mangrov ormanının kademeli olarak iç kesimlere göç etmesiyle sonuçlanacaktır. Kırsal topluluklara karaya doğru çekilmekten başka çok az seçenek kalıyor. Bu bağlamda, bu çalışma, küresel deniz seviyesinin hızla yükselmesi altında küresel kıyı topluluklarının kaderine ilişkin geleceğe yönelik bir bakış açısı sunmaktadır.
Diponegoro Üniversitesinden Profesör Helmi, “Bu çalışma, çöküntü nedeniyle yaşanan hızlı deniz seviyesi yükselişiyle mücadele eden kıyıdaki yoksul kırsal alanlar için geleceğe bir bakış sağlıyor” diyor. “Van Bijsterveldt’in bulguları, mangrovlar ve çevreleri arasındaki karmaşık dinamikleri göstererek, bu acil sorunların etkilerini hafifletmek için etkili stratejilerin geliştirmesine katkıda bulunuyor.”
Uluslararası ve disiplinlerarası işbirliği
NIOZ ve Utrecht Üniversitesinden Profesör Tjeerd Bouma, “Geleceğe dair bu bakış ancak benzersiz uluslararası ve disiplinler arası işbirliği sayesinde mümkün oldu” diyor. “Ancak Endonezya ve Hollanda’dan ekologları, kıyı fizikçilerini ve sosyologları bir araya getirerek kıyının tamamına dair bütünleşik bir bakış açısı elde etmek mümkün oldu. Ayrıca kıyılarımızın iklime dayanıklı hale getirilmesi için kritik bilgilerin geliştirilmesine yatırım yapmak isteyen STK’lara ve şirketlere aktif destek için minnettarız.” [1]Sustainable protection of rapidly subsiding coastlines with mangroves
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | Sustainable protection of rapidly subsiding coastlines with mangroves |
|---|
