İnsanların yüksek bir rafa ulaşmasını veya arkadaşlarıyla top atmasını sağlayan dönen omuzlar ve uzayan dirsekler, ilk olarak ağaçlardan ölmeden çıkmaya ihtiyaç duyan primat atalarımız için doğal bir fren sistemi olarak evrimleşmiş olabilir.
Dartmouth araştırmacıları, Royal Society Open Science dergisinde, maymunların ve ilk insanların, yerçekiminin daha ağır vücutlarını çekmesi nedeniyle ağaçlardan inişlerini yavaşlatmak için muhtemelen serbest hareket eden omuzlar ve esnek dirsekler geliştirdiklerini bildirdi. Araştırmacılar, ilk insanların çimenlik savana gitmek üzere ormanları terk ettiğinde, çok yönlü uzantılarının yiyecek toplamak, avlanma ve savunma amaçlı araçları kullanmak için gerekli olduğunu söylüyor.
Araştırmacılar, vahşi doğada tırmanan şempanzeler ve mangabey adı verilen küçük maymunlardan aldıkları videoları ve sabit kareleri karşılaştırmak için spor analizi ve istatistik yazılımı kullandılar. Şempanzelerin ve mangabeylerin ağaçlara benzer şekilde tırmandıklarını, omuzlarının ve dirseklerinin çoğunlukla vücuda yakın bir şekilde büküldüğünü buldular. Ancak şempanzeler aşağı inerken, merdivenden inen bir insan gibi dallara tutunmak için kollarını başlarının üzerine uzattılar çünkü daha büyük ağırlıkları onları sağrı önce aşağıya doğru çekiyordu.
Araştırmanın ilk yazarı ve Dartmouth Ekoloji, Evrim, Çevre ve Toplum programında yüksek lisans öğrencisi olan Luke Fannin, bulguların maymunların ve ilk insanların evriminde “aşağıya doğru tırmanmanın” önemini tanımlayan ilk bulgular arasında olduğunu söyledi. Fannin, mevcut araştırmalarda şempanzelerin ağaçlara tırmandığını ve ağaçlarda gezindiğini gözlemlediğini (genellikle deney düzeneklerinde) ancak araştırmacıların vahşi doğadan aldıkları kapsamlı videonun, hayvanların vücutlarının aşağıya tırmanmaya nasıl adapte olduğunu incelemelerine olanak sağladığını söyledi.
Fannin, “Çalışmamız, aşağı tırmanma fikrini, maymunlar ve kuyruksuz maymunlar arasındaki farklılaşan anatomik farklılıklarda eninde sonunda insanlarda ortaya çıkacak olan, hafife alınan ancak inanılmaz derecede önemli bir faktör olarak ortaya koyuyor” dedi. “Aşağıya tırmanmak, maymunların ve ilk insanların boyutları göz önüne alındığında, düşme riski nedeniyle onların morfolojilerinin doğal seçilim yoluyla yanıt verebileceği kadar önemli bir fiziksel zorluğu temsil ediyordu.”
Araştırma ekibi, “Bizim alanımız maymunların ağaçlara tırmanması konusunu uzun zamandır düşünüyordu; literatürde esas olarak onların ağaçtan inmesine odaklanılmadı. Biz bu davranışın ikinci yarısını göz ardı ediyoruz” dedi.
DeSilva, “İlk maymunlar 20 milyon yıl önce, yiyeceklerini almak için bir ağaca tırmanıp daha sonra bir sonraki ağaca geçmek için aşağı indikleri dağınık orman türlerinde evrimleştiler.” dedi.
“Ağaçtan çıkmak her türlü yeni zorluğu beraberinde getiriyor. Büyük maymunlar düşmeyi göze alamaz çünkü bu onları öldürebilir ya da ciddi şekilde yaralayabilir. Doğal seçilim onların güvenli bir şekilde inmelerine izin veren anatomileri tercih ederdi.”
DeSilva, atalardan kalma maymunlardan aktarılan esnek omuzların ve dirseklerin, Australopithecus gibi ilk insanların güvenlik için geceleri ağaçlara tırmanmasına ve gün ışığında zarar görmeden aşağıya inmesine olanak sağladığını söyledi. Homo erectus kendisini gece yırtıcılarından korumak için ateşi kullanabildiğinde, insan formu 90 derecelik açı yapabilen daha geniş omuzlara kavuştu; bu, serbest hareket edebilen omuzlar ve dirseklerle birleştiğinde atalarımızın mızrakla (maymunlar) mükemmel atışlar yapmasını sağladı.
“Bu, birkaç küçük değişiklikle aynı erken maymun anatomisi. Artık kendisini yenilmekten korumak için mızrak veya taş fırlatabilen veya kendisi için yemek için bir şeyleri öldürebilen bir şeye sahipsiniz. Evrimin yaptığı da budur; bu harika bir tamircidir.” dedi DeSilva.
“Bir ağaçtan aşağı inmek, milyonlarca yıl sonra evrimleşen bir şeyin anatomik aşamasını hazırladı” dedi. “Bir NFL oyun kurucusu futbol topunu fırlattığında, bu hareket tamamen maymun atalarımız sayesindedir.”
Fannin, şempanzelerin zarafet eksikliğine rağmen, kollarının hayvanların yere güvenli bir şekilde ulaşmasını sağlayacak şekilde adapte olduğunu ve uzuvlarının modern insanınkine oldukça benzediğini söyledi.
Fannin, “Bu bizim geldiğimiz şablon; aşağıya inmek muhtemelen ilk atalarımız için de çok daha zorlayıcıydı” dedi. “İnsanlar bir kez dikleşip yükselme ve sonra alçalma becerisine sahip olduklarında bile, bir ağaç güvenlik ve beslenme açısından inanılmaz derecede faydalı olurdu; konu hayatta kalma olduğunda oyunun adı da budur. Biz değiştik, ama maymun atalarımız modern iskeletlerimizde kalıyor.”
Araştırmacılar ayrıca sırasıyla Harvard Üniversitesi ve Ohio State Üniversitesindeki iskelet koleksiyonlarını kullanarak şempanze ve mangabey kollarının anatomik yapısını da inceledi. Fannin, insanlar gibi şempanzelerin de sığ bir top-yuva omuzuna sahip olduğunu ve bu omuzun yerinden çıkması daha kolay olmasına rağmen daha geniş bir hareket aralığına izin verdiğini söyledi. Ve insanlar gibi şempanzeler de olekranon süreci olarak bilinen dirseğin hemen arkasındaki kemiğin uzunluğunun azalması sayesinde kollarını tamamen uzatabilirler.
Mangabeyler ve diğer maymunlar, kedi ve köpek gibi dört ayaklı hayvanlara daha çok benzeyen, derin armut biçimli omuz yuvaları ve dirsekleri ile eklemin L harfine benzemesini sağlayan çıkıntılı bir olekranon çıkıntısı olan bir yapıya sahiptirler.
Araştırmacıların analizi şempanzenin omuz açısının iniş sırasında yukarı tırmanmaya göre 14 derece daha fazla olduğunu gösterdi. Ve ağaçtan inerken kolları, yukarı çıkarken olduğundan 34 derece daha fazla dışarı doğru uzanıyordu. Mangabeylerin omuzlarını ve dirseklerini konumlandırdıkları açılar, bir ağaca tırmanırken ve aşağı inerken sadece çok az farklıydı (4 derece veya daha az).
Charles Hansen Profesörü Nathaniel Dominy, “Kediler konuşabilseydi, aşağıya inmenin tırmanmaktan daha zor olduğunu söylerlerdi ve birçok insan kaya tırmanıcısı da aynı fikirde olacaktır ancak asıl soru bunun neden bu kadar zor olduğudur” dedi.
Dominy, “Bunun nedeni yalnızca yer çekimine direnmek değil aynı zamanda yavaşlamak zorunda olmanızdır” dedi. “Çalışmamız, vahşi primatların yukarı ve aşağı nasıl tırmandığına ilişkin resmi ölçümlerle ilgili teorik bir sorunu çözmek için önemlidir. Maymunlar ve şempanzeler arasında, maymunların omuzlarının ve dirseklerinin neden daha fazla esneklik geliştirdiğini açıklayabilecek önemli farklılıklar bulduk.”
Lisans tezi için Fannin’le birlikte çalışmayı yöneten ve 2021 yılında Dartmouth’tan mezun olan ortak yazar Mary Joy, DeSilva’nın çektiği şempanze videolarını incelerken, hayvanların ağaçlara inme şekli ile yukarı çıkma şekli arasındaki farkı fark etti.
Joy, “Çok dengesizdi, sadece düşüyordu, her şey uçuyordu. Oldukça kontrollü bir düşüştü” dedi. “Sonunda şempanzelerin ağaca iniş şeklinin muhtemelen ağırlıkla ilgili olduğu sonucuna vardık. Daha büyük bir momentum potansiyel olarak daha az enerji harcar ve küçük, sınırlı hareketler yapmak yerine yere güvenli bir şekilde ulaşma olasılıkları çok daha yüksektir.”
Ancak bir patika koşucusu olarak Joy, yerçekiminin etkisiyle patikadan aşağıya doğru fırlamak yerine, her adımının sonunda onu yakalamak için bacakları öne doğru uzatılarak yokuştan kısa aralıklarla yavaş yavaş inmenin acı verici hissini biliyordu.
“Yokuş aşağı inerken, ne kadar yavaş gidiyorsam ve hareketimi kısıtlıyorsam o kadar yoruluyorum. Bana çok çabuk yetişiyor. Şempanzelerin ağaçtan inerkenki hızın ve terkedişinin bu kadar hızlı olacağını kimse düşünemezdi. Daha ağır bir primat için tercih edilen yöntem olabilir ancak deneyimlerim bana bunun enerji açısından daha verimli olduğunu söylüyor” dedi.
Joy, “İnsanlardaki hareket, evrimsel uzlaşmaların bir başyapıtıdır” dedi. “Maymunlarda başlayan bu artan hareket aralığı bizim için oldukça iyi oldu. Bunu kaybetmenin avantajı ne olur? Eğer evrim daha az hareket aralığına sahip insanlar için seçilirse, bu ne gibi avantajlar sağlar? Hiçbir şey göremiyorum.” [1]Human shoulders and elbows first evolved as brakes for climbing apes[2]Öne çıkan görsel
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | Human shoulders and elbows first evolved as brakes for climbing apes |
|---|---|
| ↑2 | Öne çıkan görsel |
