Karbon kirliliği; biz harekete geçmediğimiz sürece, daha da kötüleşecek olan iklim felaketlerine zemin hazırlıyor.
Dünya çapında aşırı hava olayları yeni normal olmaya başlıyor…
- Ölümcül sıcak hava dalgaları ve kuraklık
- Yıkıcı yangınlar
- Rekor seviyede kasırgalar
- Sağanak yağışlar ve sel
- Sık görülen kış fırtınaları
Mevsimden mevsime, yıldan yıla, bir zamanlar nadir olan hava olayları artık daha yaygın hale geliyor.
Bu neden oluyor?
İnsan faaliyetleri küresel iklimimizde meydana gelen aşırı hava olaylarında ani değişikliklere neden oluyor.
Fosil yakıtlar elektrik, ısı, ulaşım için yakıldığında, güneş radyasyonunu tutan bir sera gazı olan karbondioksit atmosfere salınır.
Geçen yüzyılda karbondioksit, metan ve diğer sera gazlarının aşırı artışı gezegenimizin sıcaklığının artmasına neden oldu. Küresel sıcaklıklardaki bu artış, biz harekete geçmediğimiz sürece kötüleşecek olan iklim felaketlerine katkıda bulunuyor. Uzmanlar iklim felaketinden kaçınmak için kirliliği önemli ölçüde azaltmak için zamanımızın tükendiği konusunda uyarıyorlar.
1. Dünya daha da ısınıyor
Isı dalgaları sağlık riskleri oluşturur ve enerji sistemimizi zorlar. Küresel sıcaklıklar arttıkça, en yüksek sıcaklıklar – ve aşırı ısıdan etkilenen alan sayıları- da ayrıca artıyor. Bu, daha fazla yerde daha kavurucu sıcak günler anlamına geliyor.
Bu Temmuz’da Kaliforniya Ölüm Vadisi’nde, termometreler 130 derece civarında olan, şimdiye kadar ki kaydedilen en yüksek sıcaklığa ulaştı. Aynı ayın içinde, ortalama küresel sıcaklık da en yüksek seviyeye ulaştı.
Rekor kıran sadece bireysel sıcak günler değil, genel olarak bir sıcaklık akımı var. Örnek olarak Teksas şehirlerinden Austin ve Houston’ı alalım. Geçen 50 yıl boyunca, Austin sıcaklıkların bir ayda 100 F arttığı günler gördü, aynı zamanda Houston sıcaklığın 95 F’ın üstünde olduğu bir ay daha kaydetti. Kaliforniya’da geçen yüzyılda sıcaklıkların 3 F arttığı tahmin ediliyor.
2100’e kadar, Union of Concerned Scientists’teki bilim insanlarına göre, ABD’nin her bölgesinde aşırı sıcaklar, sık ve yoğun ısı dalgaları olacağı tahmin ediliyor.
Aşırı ısı, klima talebini, karbon kirliliğini artırır ve enerji enerji sistemimizi bayılmalara neden olacak şekilde zorlar. Ayrıca, özellikle en hassas kişiler için, ciddi sağlık sorunlarına neden olur.
2. Orman yangınları daha uzun süreli ve geniş çaplı oluyor
Orman yangınları, Batı Birleşik Devletler ve Kanada’nın doğal bir parçası olmuştur. Ama bu bölge daha sıcak ve kuru oldukça orman yangınları boyut, vahşilik ve hız olarak artıyor.
Tehlikeli orman yangınları yanan bölgeden çok daha uzaklara yayılabilir. 2023 yazında, Kanada’yı kasıp kavuran yaklaşık 900 orman yangınından yayılan duman, Amerika’nın doğusunda 70 milyon kadar insanı etkileyen hava kalite alarmlarını tetikledi.
Ve yerde de yıkım var.
Son yıllarda, Kaliforniya özellikle yıkıcı yangınlara eğilimli olmuştur. Eyalet genelinde, rekor kuraklık, mevsimsel şiddetli rüzgarlar (Kuzey Kaliforniya ve Santa Ana’da Diablo olarak bilinirler), orman yangınlarının benzeri görülmemiş şekilde büyümesine ve yayılmasına sebep oldular.
Kaliforniya orman yangınları 2020 yılında 4 milyon dönümden fazla – Connecticut’tan fazla bir alan- alan yaktı. 2020’yi eyalet tarihinin en büyük yangın yılı yaptı. CAL FIRE’a göre 2018’deki Kamp Ateşi – Kaliforniya tarihindeki en ölümcül ve en yıkıcı tek orman yangını- her üç saniyede bir futbol sahası kadar alanı yok etti ve 68 kişiyi öldürdü.
Ve bu sadece Kaliforniya değil. Oregon, Washington ve Colorado da ayrıca binlerce kişiyi tahliye etmeye zorlayan, canlara mal olan ve ev ve işyerlerini tahrip eden yangınlara tanık oldu.
3. Kasırgalar daha sık hale geliyor
Küresel sıcaklıklar arttıkça kasırgalar daha da güçleniyor çünkü fırtına sistemleri enerjilerini ılık okyanus suyundan alıyorlar.
Eylül 2022’de büyük kasırgalar Florida ve Porto Riko’yu vurdu.
Fiona Kasırgası eşi görülmemiş düzeyde yağmur yağdırdı ve yıkıcı hasara yol açarak Porto Riko’da yaşayanları elektriksiz ve içme susuz bıraktı.
Günler sonra Ian Kasırgası Florida kıyılarına doğru ilerlerken hızla şiddetlendi ve bölgede yaşayanlara hazırlanmaları için çok az zaman verdi. Bilim insanları iklimimiz ısındıkça bunun daha yaygın hale geleceği konusunda uyarıyorlar, fırtınalar sadece güçlenmekle kalmayacak, aynı zamanda daha da şiddetlenecek.
4. Kuraklık koşulları devam ediyor
Yüksek sıcaklıklar ayrıca daha kurak koşullara yol açar. Küresel sıcaklıklar yükseldiğinde, su kütlelerinden ve topraktan nem buharlaşır.
ABD’de ve dünyanın başka yerlerinde kuraklık, iklim değişikliği nedeniyle daha şiddetli ve uzun süreli hale geldi.
Aslında, Amerika’nın batısı şu anda, 2023’teki yoğun yağıştan sonra bile son 1200 yılın en kötüleri arasında yer alan en çok büyük bir kuraklığın ortasında. Bölgenin çoğu şu anda “aşırı” veya “olağanüstü” kuraklık koşullarıyla karşı karşıya.
5. Daha yüksek sıcaklıklar yağışta artışa neden olur
Sıcak hava buharlaşmayı artırır; bu da atmosferimizin, fırtınaların sürüp yağmura veya kara dönüşmesi için artan miktarda su buharı içerdiği anlamına gelir.
Artan küresel sıcaklıklarla kuru bölgelerin daha da kuruması muhtemel olduğu gibi, Dünya’nın tarihsel olarak yoğun yağış eğilimi gösteren bölgeleri sadece daha fazla ıslanacak.
Temmuz 2023’te Kuzeydoğu’da şiddetli yağış ve ani sel on milyonlarca dolara neden oldu. Vermont eyalet başkentini sular altında bıraktı ve en az 1 kişiyi öldürdü. 2023’te yayınlanan yeni yağmur tahminleri, ABD genelinde daha öne sel riski olduğu düşünülmeyen 12.6 milyon mülkün aşırı yağış olayları dolayısıyla şimdi riski var.
6. Deniz seviyesindeki artış sele neden olur
Gezegen ısındıkça, okyanus suları da ısınıyor ve genişliyor. Aynı zamanda, daha yüksek sıcaklıklar kara buzunun erimesine neden oluyor, bu da Dünya’nın okyanuslarına su ekliyor.
Sonuç olarak ortalama küresel deniz seviyesi geçen 150 yılda sekiz inç yükseldi.
ABD’nin Atlantik kıyısı ve Meksika körfezi, rekor yağışlarla birleştiğinde feci sellere yol açan dünyadaki en yüksek deniz seviyelerinden bazılarını yaşıyor.
7. Kış, fırtınaları daha sert vurdu
İklim değişikliği ortalama küresel sıcaklıkları artırsa bile, bu kışların sonu anlamına gelmiyor. Genel olarak kışlar daha ılıman ve kısalıyor ancak son kışlar yoğun kar fırtınaları ve rekor kıran donlar getirdi.
Sonuç olarak ortalama küresel deniz seviyesi geçen 150 yılda sekiz inç yükseldi.
Çelişkili görünse de, iklim değişikliği aşırı kış havasına katkıda bulunuyor olabilir. Isınan atmosfer yılın ilerleyen zamanlarında su buharını hapsettiğinden, bu yağış sıcaklıklar düştüğünde daha yoğun kar yağışına yol açar.
Diğer bir faktör, bazı bilim insanlarının jet akışını zayıflattığına ve kutupsal girdabın bozulmasına neden olduğuna inandıkları hızla ısınan Kuzey Kutbu’dur. Kutup girdabı, normalde Kuzey Kutbu üzerindeki soğuk havayı kilitleyen Kuzey Kutbu yakınındaki rüzgar ve düşük hava basıncı bantlarını ifade eder. Bu bantlar bozulduğunda, dondurucu kışlar şeklinde buzlu hava güneye kaçabilir.
2021’de rekor kıran kar fırtınaları, buzlu koşullar ve ısıtma talepleri bölgenin güç kaynağının çoğunu alt ettiğinden Teksas’ta yaklaşık 4.5 milyon evin elektriğini kesti. Yüzden fazla insan öldü ve fırtınalar tahmini 295 milyar dolarlık hasara neden oldu.
Biz ne yapabiliriz
- Fosil yakıtların ötesine geçin.
Earthjustice, yılda 65.000 megawatt’tan fazla üreten kömür santrallerinin emekliliğini güvence altına aldı ve 8.500 megawatt’tan fazla metan gazı üretimini durdurdu. Bu çalışma, iklimle ilgili maliyetlerde yılda 16,9 milyar doları engelledi.
- Temiz enerji için yolu açın.
Oyun alanını düzleştiriyoruz ve kamu hizmetlerinin, düzenleyicilerin ve şebeke operatörlerinin temiz enerjiye karşı ayrımcılık yapmamasını sağlıyoruz. Son zamanlarda, gaz ve kömürü etkin bir şekilde destekleyen ve bağımsız temiz enerji jeneratörlerini dışlayan bir enerji piyasası kuran Güney’deki tekel kuruluşlarına karşı yasal bir zafer kazandık.
- Ekonomimizi canlandırın.
Taşımacılık, ABD’deki diğer ekonomik sektörlerden daha fazla sera gazı emisyonu üretiyor. Dünya Adaletinin savunuculuğu ve ortaklarımız, sıfır emisyonlu kamyon kuralını benimsemeleri için 10 eyaleti 100 milyon kişiye ev sahipliği yapmaya itti. Ulusal endüstri standartlarını şekillendirme gücüne sahip olan Kaliforniya, lokomotifleri ve halk otobüslerini elektriklendirmeyi de taahhüt etmiştir. Ve federal düzeyde; limanları, okul otobüslerini ve USPS posta kamyonlarını elektriklendirmek için milyarlarca fon sağlamaya yardımcı olduk.
- Çevresel adaleti merkezleyerek ve her toplulukta temiz enerjiye erişimi genişleterek herkesin fayda sağladığından emin olun.
Porto Rikolu savunucuları, bölgedeki düşük ve orta gelirli topluluklara çatı güneş enerjisi getirmek için 1 milyar dolarlık federal fon sağlama konusunda destekledik. Bu yatırım, hanehalklarının kasırgalar vurduğunda gücü açık tutmasına yardımcı olacak – ve Porto Riko’daki herkesin güvenilir, güvenli ve uygun fiyatlı enerjiye sahip olabilmesi için ek finansman için savaşıyoruz.
- Bir sonraki sınırları ele alın.
Sadece birkaç çabayı belirtmek gerekirse, iklim ormanlarını koruyor. İklim açısından akıllı tarımı teşvik ediyor, petrokimya oluşumunu durduruyor ve fosil yakıtların kullanımını uzatan kirli hidrojen ve karbon yakalama projelerine meydan okuyoruz.
Yaşanabilir bir gezegeni koruma mücadelesi herkese dokunuyor. Birlikte, yeryüzünün hizmetinde dönüştürücü değişimi ve halkı için adaleti sağlayabiliriz.
- Bugün harekete geçin
Kömür ve gazla çalışan enerji santralleri, ABD karbon kirliliğinin %30’undan fazlasından sorumludur ve ayrıca havamıza, suyumuza ve sağlığımıza zarar veren başka kirleticiler de yayarlar. Yine de, bu bitkilerin yaydığı iklim ısınan kirlilik miktarında neredeyse hiçbir sınır yoktur. Bunu değiştirmeye yardım edebilirsin. [1]How Climate Change Is Fueling Extreme Weather
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | How Climate Change Is Fueling Extreme Weather |
|---|
