Toplumsal cinsiyet, kadınlar ve erkekler arasındaki toplumsal ve kültürel olarak benimsenmiş farklılıkları ifade eder. Toplumun kültürüne, değer yargılarına göre toplumsal rol dağılımları cinsiyete göre belirlenir, paylaştırılır ve pekiştirilir. Böylelikle bir toplumda, kadına ve erkeğe farklı toplumsal sorumluluklar yüklenir. Kadın ve erkeklerin neler yapması gerektiği ve neler yapabileceği, hatta neler yapamayacağı konusunda yaratılan fikirler, kadın ve erkeklere farklı rol ve sorumluluklar yükler. Beklenti oluşturur.
Kadınlar geleneksel olarak; içgüdüsel davranışlarla ve duygusal bağlılıkla düşünülür. Ev odaklı işler, annelik, çocukların, hasta ve yaşlıların bakımı gibi alanlar kadına aittir, olmalıdır anlayışı hakimdir. Erkek için ise; ev dışında, para kazanmak, evin ekonomik sorumluluklarını üstlenmek durumunda olmalıdır bakış açısı yaygındır.
Kalıp yargı; toplumdaki belirli grupların sahip olduğu veya sahip olmasının beklendiği sıfatlar, özellikler ve oynanması beklenen toplumsal rollerle alakalı genelleştirilmiş fikirler ve önyargılardır. Toplumsal kalıp yargılar pek çok alanda karşımıza çıkar. Yaş, etnik köken, ırk, engellilik, cinsel yönelim, toplumsal cinsiyet gibi.
Toplumsal Cinsiyete Dayalı Kalıp Yargılar
Cinsiyete dayalı kalıp yargılar; kadınları ve erkeklerin fiziksel, biyolojik, zihinsel ve duygusal farklılıklarına dayanır. Kadınların erkeklere nazaran daha zayıf ve korunmaya muhtaç kabul edilmesi. “Erkek adam ağlamaz” bakış açısı şeklindeki mitlerle örneklendirilebiliriz.
Cinsel kalıp yargılar; kadınların ve erkeklerin sahip olduğu ve sahip olması gerektiğine inanılan cinsel özellikler ve davranışlar hakkındaki genellemeler ve önyargılardır. Özellikle cinselliği bastıran kültürlerde yaygın olarak görülür. Kadınların seksüel açıdan pasif olması gerektiği veya pasif olduğu, evlilik birliği dışında kadının cinsel hayatının olmaması gerektiği savunulurken erkeğe karşı bu yaklaşımın aksi yakıştırılır. Kadına sırf cinsiyetinden dolayı fazladan “ahlaki” bir sorumluluk yüklenir.
Cinsiyet rollerine göre kalıp yargılar, kadın ve erkeklerin toplumun içinde neler yapmaları ve nasıl davranmaları gerektiği hakkında genellemeler ve önyargılardır. Çocukların bakımından annenin sorumlu olması gerektiğine inanılması, erkeklerin evin reisi, ekonomik ihtiyaçlarının sağlayıcısı olmasının beklenmesi şeklindeki düşünce kalıpları oldukça yaygındır.
Aile içinde partnerinden şiddet gören kadına yönelik “ne yaptın da sana vurdu?” şeklindeki yaklaşım, kadının ev içindeki pasif konumu ve erkek partnerine itaat etmeyerek istismara “sebep” olduğu yaygın bir kalıp yargıdır. Bu bakış açısı, şiddet kullanılarak hakimiyet kurmanın meşrulaştırılması tehlikesini doğurur.
Cinsel taciz, muhatabı tarafından hoş karşılanmayan, istenmeyen her türlü cinsel temelli davranıştır. “Kadın sarhoşsa ve dekolte giymişse tacizciyi kışkırtmış olabilir” oldukça yaygın bir kalıp yargıdır. Bir kadının yaptığı ya da söylediği herhangi bir şey, tacizciyi kışkırtan bir davranış olarak kabul edilemez. Kadının cinsel birliktelik istediğine dair tek gösterge kadının açık ve serbest rızasıdır.
Toplumsal cinsiyet önyargısı, bir cinsiyete diğerine nazaran daha fazla önem atfetme anlamına gelir. Hem cinsiyetçilik hem de cinsiyetçi dil, söylemler, kadının erkeğe tabi olduğu, erkeğe nazaran daha aşağıda olduğu yönündeki inanç ve cinsiyete dayalı önyargıya ve dolayısıyla ayrımcılığa örnektir. Toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargılar, kadınların adalete erişimini zayıflatan unsurlardan biridir.
Toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargıları benimseyen, sürdüren pek çok insan özellikle kadınlar, kalıp yargıları benimsemeye devam ettikleri sürece iş ya da aile hayatlarında yaşadıkları olumsuz deneyimler için kendilerini eksik ya da kusurlu görme eğilimine girebilirler. Bu da onları sırf toplumsal cinsiyetlerinden dolayı haklarını aramak noktasında çekimser yapacaktır. [1]Öne çıkarılan görsel
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | Öne çıkarılan görsel |
|---|
