Bilgi Hırsızlığı: İntihal

Türk Dil Kurumu intihali; aşırma, başkalarının yazılarından bölümler, dizeler alıp kendisininmiş gibi gösterme veya başkalarının konularını benimseyip değişik bir biçimde anlatma olarak tanımlıyor. Bırakın eğitim hayatını, günlük hayatta bile sıkça karşılaştığımız bir durum. Bilinçli ya da değil, tüm içerik üreticiler, senaristler, yazarlar, akademisyenler ve öğrenciler bu durumla sıkça karşı karşıya kalabilirler. Yapılan bir araştırma, öğrencilerin %40’nın hazırladıkları ödevlerde intihal yaptığını açıkça kabul ettiği yönünde. Ayrıca, web sitelerinin yaklaşık %30’unun içeriğinin de intihal içeriği olduğunu gösteriyor. 

İntihali fark etmek esasında o kadar da zor değil. İçerik metinlerinden biri diğerini onaylamadığı sürece, farklı yerlerde şaşırtıcı derecede benzerlik hatta aynılık gösteren iki içerikten birinin aşırma olması gerekir. Öte yandan, yanlışlıkla intihal de çok uzak bir ihtimal değildir.

Pek çok kişi sadece yazılı metinlerdeki içeriklerin kopyalanmasının intihal olduğunu düşünse de, intihal sadece metinlerdeki içeriklerin kopyalanıp yapıştırılması değil aynı zamanda fikirlerin ve konuşma kalıplarının da çalınması anlamına gelir.

İnsanlar Özgün Olmak Varken Neden İntihali Seçerler?

Tembellik, öğrenciler ve profesyoneller arasında en yaygın olan nedenidir. Yaratıcılık ya da bakış açısının sınırlı olması, zaman sıkıntısı, başarısızlık korkusu, zaman ve iş yükünü yönetmede plansızlık yaygın nedenlerinden. 

Her intihal farklı niyet ve fikirlerden kaynaklansa da karakteristik dört ana türü vardır:

Doğrudan/Tam İntihal

Bu türde yazar içeriği kelimesi kelimesine kopyalar. Yazar; intihal denetleyicisinden kaçmak için kelimeleri değiştirmek gibi herhangi bir çaba içerisine girmemiştir. Acemiler arasında en yaygın türdür. Ancak profesyoneller arasında da görülür. Bazen sadece fikri kopyalar ve kendilerininmiş gibi sunarlar. Bu nedenle en etik olmayan intihal türü olarak kabul edilir.

Kendi Kendine İntihal/Otomatik İntihal

Yinelenen intihal olarak da bilinir. Bir yazar aynı fikirler üzerinde tekrar tekrar çalıştığında mümkündür. Tesadüf de olabilir. Ancak büyük oranda kasıtlı olduğu söylenebilir. Geçmişteki orijinal çalışmanızı başka bir amaç için uygun bir atıfta bulunmadan başka bir yerde yayınlama eylemidir. Kasıtlı olmasa dahi, özellikle profesyonel ve akademik ortamlarda bunun yeri yoktur.

Mozaik / Patchwork İntihal

İntihalin en şiddetli ve etik olmayan türüdür. Böyle tanımlanıyor çünkü tespit edilmesi çok zordur ve orijinal yazara olumlu hiçbir etkisi yoktur. En ahlaksız intihal türlerinden biri olarak kabul edilir.  Yazar; yeni bir bütün oluşturmak için, çeşitli kaynaklardan kopya parçaları alıp bir araya getirir ve kendi orijinal çalışması gibi gösterir. Günümüz gelişmiş algoritmaları bu türü algılayabilir ancak her araç bu donanımda değildir.  Benzer terimlerin eş anlamlıları yaygındır. Bilgi dağılımda eksik veya rastgeledir.

Yanlışlıkla veya Kasıtsız İntihal

Yazarın tesadüfen başka bir yazarın çalışmasını kopyalamasıdır. Bunun gerçekleşmesi ihtimali oldukça düşüktür. O yüzden bunu inancın ötesine taşımamak gerekir. Birçok üniversite ve profesyonel ortamın aynı konuları, aynı düşünce kalıplarını takip etmesi sırasında rastlanılabilir. Bu durum, yaygın olarak bulunan bilgiyi intihal kaynağı haline getirebilir. Bu hata tırnak işaretini koymayı unutmak kadar basitçe oluşabilir.

İntihalden kaçınmak ve özgün yazılar ve düşünceler ortaya koyabilmek için ne yapılabilir?

Sağlam bir araştırma yapmak faydalı olacaktır. Yeterli ve güncel bilgileri taramak ve iyi bir okuma yapmak yazacağınız konuyu özümsemenize faydası olacaktır. Sonra; kendi düşüncelerinizi desteklemek için okuduğunuz kaynaktaki bilgilere ve orijinal metnin yazarına atıfta bulunmak, dürüst ve güvenli bir yöntemdir. Aynı ya da benzer konu hakkında yazı yazacağınız zaman amaç, fikri kendi kelimeleriniz ve üslubunuzla sunmanızdır. Alıntı kullanmak, intihalden kaçınmak için iyi bir yoldur. Alıntıyı tırnak işareti içinde yazınıza ekleyebilirsiniz. Metnin sonunda referanslar kullanmak da intihali etkisiz hale getirir. Köprüleme; belirli bir gerçeği veya bilgi parçasını belirli bir kaynağa atfetmenin bir yoludur. Bu yöntem daha çok çevirimiçi içerikte (dijital içerikte) kullanılabilir. Köprüler metindeki kelimelere eklenir. Bağlantılı kelimeler genellikle mavi renkli ve altı çizilidir ancak belirli bir uygulama alanı vardır. Her yerde kullanılmaz. Fazla bağlantı vermek garip görünebilir. Okuyucu metnin tamamen başka bir kaynaktan alıntılandığı hissine kapılabilir. Köprüleri uygun şekilde en gerekli yerlerde kullanmak önemlidir.  Spam içerikli ve uygunsuz sitelere bağlantı verilmez. Güvenilir site ve platformlara bağlantı vermek hazırladığınız içeriğe gösterdiğiniz özenin dikkat çekici bir unsuru olacaktır.  

Başlangıçta belki yetersiz ya da başarısız olabilirsiniz, yine de özgün olmak; size ait olmayan fikirleri sahiplenip sahte bir başarı ya da tatmin duygusu yaşamaktan değerlidir. ^[1]What is plagiarism and how can you avoid it?^[2]Öne çıkarılan görsel

[cite]