Tüm dünyada plastiğe en çok maruz kalmış kuşlardan biri, yeni bir hastalıktan muzdarip. Bilim insanları bu hastalığa ‘plastikoz’ adını verdi.
Araştırmacıların, yutulan plastiğin vahşi hayvanlarda patolojik etkilerini ve miktarını ilk kez belgelediği ve bilim insanlarının birden fazla türün sağlığı konusunda strese girdiği bildiriliyor.
Yeni bulgular, keskin plastik parçaların bazı deniz kuşlarını kelimenin tam anlamıyla içeriden parçalayabileceğini gösteriyor.
Araştırmacılar, “Bu çalışma plastiğin; vahşi, serbest yaşayan hayvanlarda, bireysel sağlık ve hayatta kalma için zararlı olması muhtemel olan, şiddetli, organ çapında yara dokusu oluşumunu veya “plastikozu” doğrudan indükleme yeteneğini açıkça göstermektedir.” şeklinde yazdı.
“Plastik emisyonları artmaya devam ettikçe ve küresel olarak tüm ortamlarda plastik kirliliği giderek yaygınlaştıkça, tüm organizmaların plastiğe maruz kalması kaçınılmaz hale geliyor.”
“Plastik emisyonları artmaya devam ettikçe ve küresel olarak tüm ortamlarda plastik kirliliği giderek yaygınlaştıkça, tüm organizmaların plastiğe maruz kalması kaçınılmaz hale geliyor” diye tahmin ediyorlar.
Yutulan plastiğin neden olduğu fiziksel hasar söz konusu olduğunda, Soluk Gagalı Yelkovan (Ardenna carneipes) kömür madenindeki kanaryalardır. Pembe ayaklı bu koyu kahverengi kuşlar, doğu Avustralya kıyılarından yaklaşık 600 kilometre uzakta, küçük ve uzak bir kara parçası olan Lord Howe Adası’nda yuva yaparlar.
İnsan uygarlığından çok uzak olmasına rağmen, Lord Howe’da yumurtadan çıkan civcivlerin çoğu, tamamen bizim suçumuz gibi görünen yavaş ve hastalıklı bir ölüme maruz kalıyor.
Her sonbahar, cılız ve başıboş yavru kuşlar adanın kumsallarını doldurur. Bilim insanları yıllardır bu deniz kuşlarının neden bu kadar çoğunun hasta ve ölmekte olduğunu anlamaya çalışıyorlar.
Avustralyalı araştırmacılar, Londra Ulusal Tarih Müzesi’nden (NHM) bir ekiple birlikte Lord Howe’dan düzinelerce ölü kuşun leşlerini incelediklerinde, midede aşırı ve geri döndürülemez yara dokusu izleri buldular.
Kapsamlı iç yara izi, büyük olasılıkla, bir kuşun iç astarına tekrar tekrar giren küçük keskin plastik parçalarından kaynaklanır. İyileşme şansı olmadan, kuşun midesinin ilk odası olan, proventrikulus adı verilen hasarla çarpık bir şekilde büyür.
Geçen yıl, Avustralyalı Coğrafya muhabiri Karen McGhee yelkovanı otopsisi için peşine düştüğünde, bir kuşun midesini o kadar plastikle doldurdu ki “şişiyor… neredeyse parçalanıyor” şeklinde tanımladı. Otopsiyi yapan bilim insanları toplamda 202 plastik parça saydı.
Bu istisnai bir durum değil. Lord Howe adasındaki otopsisi yapılan kuşların yaklaşık %90’ının midelerinde plastik bulunuyor.
Plastikle dolu deniz kuşu midelerinde gözlemlenen sürekli yara izi ve kronik iltihaplanma, bilim insanlarının bunun spesifik bir fibrotik hastalık olduğunu düşünmesine neden oldu.
Kirleticilerden kaynaklanan doku hasarıyla da belirgin olan silikoz ve asbestoz gibi diğer fibrotik hastalıklarla aynı çizgide kalması için buna ‘plastikoz’ adını verdiler ancak bu vakalar akciğerlerde hasar meydana geliyor.
Midede plastik kirliliğinden kaynaklanan hasar ancak son iki yılda tespit edildi ve bu araştırmaların çoğu laboratuvarda kemirgenler arasında gerçekleşti. Test edilen plastik parçalar, vahşi oldukları için uygun şekilde yıpranmamıştır.
Bununla birlikte; laboratuvar çalışmaları, yaklaşık 5 milimetre büyüklüğündeki keskin, yutulmuş makroplastiklerin sindirim sistemlerini bloke edebildiğini, ülsere veya delinebildiğini ve aynı zamanda beslenme davranışını azalttığını göstermiştir. Ağır vakalarda, hayvan açlıktan bile ölebilir.
Yelkovanlar arasındaki çalışma, vahşi hayvanlar arasında meydana gelen plastisozu gösteren ilk çalışmadır.
Plastik dolu yelkovanın sertleşmiş ve esnek olmayan midesinde yeni yiyecekler için yer sınırlıdır ve sindirim ciddi şekilde etkilenmiş gibi görünmektedir. Bilim insanları; çok fazla yara dokusuyla, iç organın astarının sindirim enzimlerini salgılamada veya besinleri emmede neredeyse iyi olmadığını söylüyor.
Bunun sonucunda ortaya çıkan beslenme kaybı, Lord Howe’daki pek çok yelkovanın ağırlığının düşük olmasının temel nedeni olabilir. 2010’dan beri ortalama vücut kütleleri düştü. Mevcut çalışmada, bir yelkovanın midesindeki daha yüksek sayıda plastik parça, daha düşük bir genel vücut ağırlığı ile ilişkilendirildi.
NHM’de Koruma Biyoloğu Alex Bond, “Sindirim bileşiklerini salgılayan boru şeklindeki bezler, belki de plastikozun etkisinin en iyi örneğidir” diye açıklıyor. “Plastik tüketildiğinde, bu bezler, en yüksek maruz kalma seviyelerinde doku yapılarını tamamen kaybedene kadar kademeli olarak daha fazla bodurlaşıyor.”
Plastik yemenin sonuçları tüm deniz kuşu mideleri ve hatta tüm hayvan mideleri için aynı olmayabilir ancak yutulan plastiğin deniz besin ağında her yerde bulunabilen doğası göz önüne alındığında, sağlık üzerindeki etkileri konusunda endişelenmek için nedenler var.
Ve bu kendi türümüz için de geçerli. İnsanlarda yapılan son araştırmalar, enflamatuar barsak hastalığı (IBD) olan kişilerin dışkılarında yüksek seviyelerde mikroplastiklere sahip olma eğiliminde olduğunu göstermiştir. 52 katılımcı arasında, daha fazla plastik maruziyeti, en kötü IBD semptomlarıyla yakından uyumluydu.
Bu çalışma küçüktü ve neden-sonuç ilişkisi kuramadı ancak insan kanında, plasentada, dışkıda ve akciğerlerimizin en derin kısımlarında mikroplastikler bulunduğundan, toksikologlar acil sağlık değerlendirmelerine ihtiyacımız olduğunu söylüyor.
Yutulan plastik yalnızca fiziksel hasara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda parazitlerin ve mikropların vücuda otostopla girmesi için bir yol da sağlayabilir. Ek olarak, plastikler bozuldukça, potansiyel olarak tehlikeli sağlık etkileri olan zehirli ve kalıcı kimyasalları emebilirler.
Bu çalışmanın yazarları, “Plastiğin yutulmasının, birçoğunu tam olarak belgelemeye ve anlamaya yeni yeni başladığımız geniş kapsamlı ve ciddi sonuçları var” uyarısında bulunuyor. Plastikoz, plastiklerle bağlantılı ilk vahşi yaşam hastalığı olabilir ancak son olmayabilir. Çalışma, Journal of Hazardous Materials’da yayınlandı. [1]The First Disease Caused by Ingested Plastic Was Just Described by Scientists[2]Öne çıkarılan görsel
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | The First Disease Caused by Ingested Plastic Was Just Described by Scientists |
|---|---|
| ↑2 | Öne çıkarılan görsel |
