“Mantar” denildiğinde çoğu insanın aklına şapkalı mantarların gösterişli kısımları gelir ancak çoğu mantar şapka oluşturmaz. Dünya üzerinde, çoğu mikroskobik boyutta olan yaklaşık 3 ila 13 milyon fungus türü olduğu tahmin edilmektedir.
Toprakta, yağmur ormanlarındaki yaprak dokularının içinde ve derin okyanuslar gibi çeşitli ortamlarda yaşarlar. Annual Reviews of Ecology, Evolution, and Systematics dergisinde yayımlanan yeni bir incelemeye göre; mantarların çeşitli mekânsal ölçeklerde nasıl hareket ettiklerini anlamak, ekosistemleri anlamak açısından önemli olup tarım ve insan sağlığı üzerinde etkileri vardır.
Funguslar genellikle buzdolabındaki küf veya orman zeminindeki yaprakları çürüten funguslar gibi ölüm ve çürüme ile ilişkilendirilir.
Dartmouth’ta çevre çalışmaları alanında doçent olan başyazar Bala Chaudhary, “Fungusları genellikle ayrıştırıcı olarak düşünürüz ancak onlar gizlidir ve birçok farklı şey yaparlar” dedi ve “Funguslar aynı zamanda besin döngücüleri, patojenler, bitkiler ve diğer organizmalarla faydalı bir birliktelik içinde yaşayan mutualistler olarak da işlev görebilir.” şeklinde ekledi.
Funguslar aynı zamanda insan patojenleri de olabilir. Coccidiodes, arazi bozulması ve toprak bozulması sonucu sporlarını havaya salan toprak kaynaklı bir başka fungustur. Bu fungusun sporları solunduğunda, Coccidiodes ciddi bir solunum yolu hastalığı olan ve Coccidioidomycosis olarak da bilinen Valley ateşine neden olabilir.
Fungus dağılımının daha iyi anlaşılması; toprak ekolojisi, iklim adaleti ve çevre sağlığı disiplinlerine bilgi sağlar.
Bir ekolog olan Chaudhary, “Tarım, halk sağlığı ve diğer birçok alanda çalışan uzmanlar fungus dağılımını anlamakla ilgileniyor çünkü bu bilgiler gelecekteki mahsul ve insan hastalığı salgınları gibi şeyleri tahmin etmek için kullanılabilir” dedi ve “Ayrıca, mantarların nasıl dağıldığını incelemek, mantar biyoçeşitliliğini ve türlerin Dünya’da nereye dağıldığını anlamak için merkezi bir öneme sahiptir.” şeklinde ekledi.
Chaudhary’nin fungusların nasıl dağıldığına dair eş yazarlı analizi, 2019-20’deki ücretli izin sırasında Berlin Freie Universität Biyoloji Enstitüsü’nde bitki ekolojisi profesörü olan kıdemli yazar Matthias Rillig ve laboratuvarının üyeleriyle yaptığı işbirliğinin bir sonucudur.
Ekip, fungus dağılımına ilişkin mevcut bilgileri sentezlemek ve bu alanda yeni ortaya çıkan araştırmaları vurgulamak için dergi makalelerini gözden geçirmeyi yayıncılıktaki eğilimleri analiz etmekle birleştiren ve “bibliyometri” olarak da bilinen bir araştırma yaklaşımını kullandı.
Ekip, 1951’den 2021’e kadar yaklaşık 1.200 kaynaktan 4.500’den fazla belgeyi inceledi. Makalelerin çoğu Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Çin’deki fungus dağılım araştırmalarıyla ilgiliydi.
Araştırmacılar, mantar dağılımına ilişkin bilimsel literatürün üç konuya odaklandığını tespit etti: Temsil edilen en belirgin tema olan iklim değişikliği de dahil olmak üzere fungus hastalıkları; toprak ve ormanlar da dahil olmak üzere fungus çeşitliliği, toplulukları ve mikorizal funguslar; ve moleküler yöntemler de dahil olmak üzere fungusların evrimi.
Analizlerinin bir parçası olarak araştırmacılar, yayılma vektörlerinin göreceli önemi ile mekânsal ölçek ve yayılma vektörleri arasında teorik ilişkiler ortaya koymaktadır. Mikroskobik ölçekten peyzaj ölçeğine kadar dört ölçekte fungus hareketi tanımladılar.
Fungusların misel düzeyindeki minik kök benzeri yapıları toprakta en küçük ölçekte hareket eder. Karıncalar ve solucanlar gibi mikro/makro eklembacaklılar da dahil olmak üzere omurgasız hayvanlar, mantarları dökümleri ve yuvaları yoluyla taşıyabilir ve mantarları ayakları, tüyleri ve sindirim izleri yoluyla taşıyabilen küçük memeliler ve kuşlar, mantarların daha büyük ölçeklerde taşınması için vektör görevi görür. Su ve rüzgar gibi abiyotik vektörler, peyzaj ve kıtalar arasında en geniş ölçekte fungus hareketinden sorumludur. Nehirler, fungus propagülleri içeren tortuları kıtalar arasında taşır. Okyanus akıntıları ve gelgitler, yağışlar ve insanlar mantarların küresel geçişinde rol oynar.
Chaudhary, “İklim değişikliğiyle birlikte, ortamlar bazı bölgelerde daha kuru, bazı bölgelerde ise daha ıslak hale geliyor bu da fungusların bulunduğu yerlerini değiştirebilecek faktörler” dedi ve “Tarım, arazi geliştirme ve diğer insan faaliyetleri nedeniyle toprağın bozulması da toprak funguslarını havaya salabilir.” diyerek ekledi.
“İklim değişikliği, antropojenik arazi kullanımı ile birleştiğinde, mantarların hareket etme şeklini gerçekten etkileyebilir. Hareket vektörlerinin göreceli önemi mekânsal ölçekte değişiyor ancak bu ilişkileri destekleyecek çok az veri var” dedi.
“Mantarların biyolojik çeşitliliğini ve ekosistemlerimizdeki hareketlerini etkileyen birçok faktörü anlamak için daha fazla veriye ihtiyaç var.”
Freie Universität Berlin Biyoloji Enstitüsü’nden Carlos Aguilar-Trigueros ve India Mansour da çalışmaya katkıda bulundu. [1]Understanding the cryptic role fungi play in ecosystems
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | Understanding the cryptic role fungi play in ecosystems |
|---|
