Daha önce hiç duyu karmaşası yaşadığınız oldu mu? Rengi duyuyor, sesleri görüyormuş gibi hissettiğiniz? Gelin bunu biraz daha yakından inceleyelim, böylece siz de kendinizde sinestezik hisler olup olmadığını kontrol etme fırsatı bulabilirsiniz.
Çocukluğumdan beri kelimelerle aramda tuhaf bir ilişki var. Kelimeler bana bir şeyin tadını, kıvamını ya da dilde oluşturduğu hissi çağrıştırıyor. Mesela “başka, bambaşka, başkalaşım” gibi kelimeler bende, siyah çekirdek kabuğu ağzımda kalmış gibi bir his yaratıyor. Ya da “eşit, eşleşme” ve türevleri gibi kelimeler ideal serinlikte, ideal tatta ve ideal zar kalınlığına sahip bir mandalina dilimini çağrıştırıyor. “Hafta” kelimesi, mandalinanın zarını yutmamışım gibi…
Tuhaf gelebilir evet, ama ben bu durumu çoğu kişi yaşıyor sanıyordum. Bunu yakın çevremdeki kişilere açtığımda, nedense gereğinden fazla şaşırdı herkes. Bunun üzerine, bende var olan bu şeyin ne olduğunu merak etmeye ve dolayısıyla araştırmaya başladım. Çünkü bunu dünya üzerinde sadece ben yaşıyor olamazdım. Mutlaka başkaları da vardı.
Uzun araştırmalarım sonucunda bunun sinestezi olduğu kanısına vardım. Sinestezi, bir modalitenin uyarılmasının aynı anda farklı bir modalitede ürettiği duyuların anormal bir karışımıdır. Kısaca, farklı duyuların birlikte algılanması diyebiliriz. Aslında bu olayın mekanizması tam olarak çözülebilmiş değil. Ama yapılan sinir bilimsel çalışmalar, sinestet kişilerin beynindeki duyu bölgelerinin bir kısmının birbirine, diğer insanlarda olandan daha sıkı sıkıya bağlı olduğunu gösteriyor. Bu nedenle beyinlerinde belli bir duyuyu işleyen bir sinir yolağı, bir diğer duyuyu işleyen sinir yolağını tetikleyebiliyor.
Mesela gözden gelen veri, sadece oksipital görsel yolağı uyarması gerekirken, işitmeyi işleyen temporal bölgeyi veya tadı işleyen gustatoral korteksi de uyarabiliyor. Bu kişiler de, bu gelen veriyi yorumlamaya çalıştıklarında beyinlerinde bir duyu karmaşası yaşıyorlar. Sesleri görüyorlar, renkleri tadıyorlar, tatları işitiyorlar.
Sinestezinin ne kadar yaygın olduğu kesin olarak bilinmiyor. Ama genel olarak kabul edilen bir görülme sıklığını %4 civarına koyabiliriz. Bu da, hemen herkesin tanıdığı bir sinestet olduğu anlamına geliyor. Kişiler sinestet olduğunun farkında olmasalar bile…
Sinestezi Türleri
Grafem-Renk Sinestezisi: Bu kişilerin renk ve sayıları algılayan beyin bölgesiyle görüntü işleyen beyin bölgesi arasında normalden daha güçlü bağlantılar bulunuyor. Örnek vermek gerekirse, grafem-renk sinestetiyseniz, bir matematik denklemini renk cümbüşü olarak görebilirsiniz.
Kromestazi Sinestezisi: Sesleri renk ve şekillerle görme sinestezisidir. Bu sinestezi, dinlediğiniz bir operayı tabloya dökmenize olanak sağlar.
Tatma Sinestezisi: Gördüklerinizin ya da duyduklarınızın tadını alma sinestezisidir. Kelimelerin bana tatları çağrıştırdığını yazının başında anlatmıştım. Benim beynimde bütün kelimelerin bir tat karşılığı var ama bazı kelimelerinkini tarif edemiyorum.
Ayna-Dokunma Sinestezisi: Karşınızdaki kişinin hissettiği fiziksel acı ya da dokunma hissini kişinin kendisinde hissetmesidir. Mesela ben birisinin kan verdiğini gördüğümde, kendim kan veriyormuşum gibi hissediyorum.
Sinestezi bir hastalık değil, insanlığın bir çeşit varyantıdır. Eğer siz de günleri ya da sayıları renklerle ilişkilendiriyorsanız, konuşan birini dinlerken ağzından çıkan kelimelerle birlikte renkli şekiller görüyorsanız ya da buna benzer şeyler yaşıyorsanız, bir sinestet olabilirsiniz. [1]What is synesthesia?[2]Sinestezi Testi: Farkında Olmasanız da Sinestet Olabilirsiniz![3]Öne çıkarılan görsel
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | What is synesthesia? |
|---|---|
| ↑2 | Sinestezi Testi: Farkında Olmasanız da Sinestet Olabilirsiniz! |
| ↑3 | Öne çıkarılan görsel |
