Yaşa Bağlı Hafıza Kaybını Önleyebilir Miyiz?

Biraz unutkanlık, yaşlanmanın normal bir parçasıdır. Ancak bu ara sıra dalgınlık ne zaman endişelenmemiz gereken bir şey haline gelir? Ve bu bölümleri en aza indirmek ve hatta önlemek için alabileceğimiz önlemler var mı?

Medical News Today, uzmanlarla normal hafıza kesintileri ile bunama gibi nörobilişsel sorunlar arasındaki farkların nasıl fark edileceği hakkında konuştu ve yaşlanan beyinlerimizi nasıl uyanık tutabileceğimize dair araştırmalara baktı.

Hepimiz bazen bir şeyleri unuturuz. Aramızda kim anahtarını veya telefonunu kaybetmedi veya bir otoparkta arabasını bulmakta zorlanmadı? Yaşlandıkça beynimiz değişiyor ve bu hafıza kayıpları daha sık hale geliyor. Ancak hafıza kaybı yaşlanmanın normal bir parçası mı?

Ulusal Yaşlanma Enstitüsü’ne (NIA) göre, birçok yaşlı yetişkin hafızaları hakkında endişelenir, ancak yeni beceriler öğrenmenin daha uzun sürmesi ve ara sıra ayrıntıların unutulması genellikle yaşa bağlı ciddi hafıza sorunları değildir.

Ve normal beyin yaşlanması, daha yavaş işlem hızları ve çoklu görevde daha fazla sorun anlamına gelse de, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), rutin hafızanın, becerilerin ve bilginin istikrarlı olduğunu ve hatta yaşla birlikte gelişebileceğini tavsiye ediyor.

Normal Yaşlanmaya Karşı Hafıza Bozukluğu

Alzheimer Derneği’ne göre, normal yaşlanma, insanların genellikle 40’lı veya 50’li yaşlarda fark etmeye başladığı aşağıdakilerin çoğuna yol açar:

• Biraz daha unutkan olur.
• Bazı şeyleri hatırlamak biraz daha uzun sürer.
• Dikkat  daha kolay dağılır.
• Birkaç şeyi aynı anda yapmak daha zor gelir.

Bu sinir bozucu olsa da çoğu insan için yaşlanmanın doğal bir parçasıdır ve bunama belirtisi değildir. Bununla birlikte, 65 yaş ve üzerindeki kişilerin yaklaşık %40’ında yaşa bağlı bazı hafıza bozuklukları vardır. Ancak bunlardan sadece %1’i bir tür demans geliştirmek üzere ilerleyecektir.

Medical News Today’e konuşan Re:Cognition Health’in CEO’su ve nöroradyolog danışmanı Dr. Emer MacSweeney, insanların yaşa bağlı hafıza kaybını kaçınılmaz olarak görmemeleri gerektiğini tavsiye etti. “Yaşlandıkça bilişsel sorunlar ve kısa süreli hafıza kaybı geliştirmek normal değil. Herkesin bildiği gibi, pek çok yaşlı insan bu sorunu yaşamıyor” dedi.

Klinik nöropsikolog ve Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi’nde nöroloji profesörü olan Dr. Miriam Weber de aynı fikirde: “Birçok bilişsel işlev, yalnızca yaşlı yetişkinlikte değil, tüm yaşam boyunca değişir. Bellek – yeni bilgiler öğrenmek ve zaman içinde bu bilgilere tutunmak – kişi 60’lı yaşlardan itibaren (genellikle 60’ların sonunda) biraz gerileyebilir, belki de 70’ler ve 80’lerde daha belirgin düşüşler olabilir.

“Ancak bu, grup ortalamalarına dayanıyor ve bu düşüşü herkes yaşamıyor. Ayrıca, bazen “süper yaşlılar” olarak adlandırılan, 80’lerinde veya daha yaşlı olan ve orta yaşlı yetişkinlerle karşılaştırılabilir bilişsel performans gösteren insan grupları da var” diye ekledi.

MacSweeney, yaşlandıkça daha sık yaşanan hafıza kayıplarının, herhangi bir bilişsel bozukluğun işareti olmadığını belirtti. “Daha rahat olduğumuzda ve her gün işteki zorluklara göğüs germediğimizde, aynı düzeyde odaklanma ve çabayla konsantre olamayabiliriz ve bu nedenle olayların ve konuşmaların ayrıntılarını hatırlama konusunda o kadar enerjik olamayabiliriz” diye açıkladı.

MacSweeney, “Ayrıca, insanlar işitme ve görme ile ilgili sorunlar geliştirdikçe, konuşmanın bazı kısımlarını gerçekten kaçırabilir ve hatırlamıyormuş gibi ‘görünebilir’,” diye devam etti Dr. MacSweeney.

İşitme sorunları, insanların hatırlamamış gibi görünmesine neden olmayabilir – yeni bir çalışma, işitme kaybının işitme cihazlarıyla tedavi edilmesinin bunama riskini %19’a kadar azaltabileceğini öne sürüyor. Bu çalışma, işitme kaybı ile bilişsel bozukluk arasındaki bağlantıya dair artan kanıtlara katkıda bulunuyor.

Ne Zaman Yardım Aranmalı?

Bazı insanlarda HBB’ye hormonal dengesizlik veya besin eksikliği neden olur, bu nedenle bu bir kez çözüldüğünde HBB tersine çevrilebilir. Diğerlerinde, bunamanın ilk belirtisi olabilir. HBB’li kişilerde hafif hafıza ve düşünme sorunları vardır, ancak genellikle kendilerine bakabilir ve normal günlük aktiviteleri gerçekleştirebilirler.

MCI belirtileri şunları içerebilir:

• Randevuları veya sosyal etkinlikleri unutmak.
• Araba anahtarları, giysiler veya diğer nesneler gibi ev eşyalarını yanlış yerleştirmek.
• Aynı yaştaki akranlarına göre doğru kelimeleri bulmakta daha fazla zorluk çekmek.
• Olayları, talimatları veya konuşmaları hatırlamakta güçlük çekmek.

MCI bunamaya dönüşebilse de, çoğu için durum daha fazla ilerlemez. Bununla birlikte, semptomlar devam ederse veya günlük işleyişi etkilemeye başlarsa, bu, kişinin bunama geliştirdiği anlamına gelebilir. Bu durumda, tıbbi yardım ve teşhis almaları gerekir.

Dr. MacSweeney, “Kısa süreli hafıza kaybının pek çok geri döndürülebilir nedeni de olduğundan, test etmenin çok önemli olduğunu ve teşhis koymanın önemli olduğunu” vurguladı.

“Tersine çevrilebilir bir sorundan kaynaklanıyorsa, bunun mümkün olan en kısa sürede düzeltilmesi gerekiyorsa ve [Alzheimer hastalığının] erken evrelerinden veya başka bir nörodejeneratif hastalıktan kaynaklanıyorsa, mümkün olduğunca erken yardım istemek önemlidir.”

Sağlıklı Bir Diyet ve Yaşam Tarzı

Fiziksel olarak sağlıklı kalmak, hafıza kaybı ve bunamaya karşı korunmaya yardımcı olabilir. NIA Güvenilir Kaynak, düzenli aerobik egzersiz ve bol miktarda taze meyve ve sebze içeren sağlıklı bir diyet önerir. Ayrıca doğru miktarda uyumak, sosyalleşmek, stresi en aza indirmek, yüksek tansiyon ve diyabet gibi sağlık durumlarını kontrol altında tutmak bilişsel gerileme riskini azaltmaya yardımcı olacaktır.

Dr. MacSweeney bu tavsiyeyi yineledi: “Bir popülasyon olarak, egzersiz, diyet (balık yağlarında yüksek Akdeniz diyeti) dahil olmak üzere sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarına bağlı kalarak ve şeker alımını düşük tutarak Alzheimer’a bağlı bilişsel bozulma riskini azaltabileceğimiz gösterilmiştir – beyin şekerden nefret eder.  Yüksek düzeyde zihinsel ve sosyal aktivite. Beynin iyi durumda kalması için tıpkı vücudumuz gibi çalıştırılması gerekir. Aşırı alkol ve sigaradan kaçının.”

Yeni bir çalışma, D vitamininin bilişsel işlevi korumadaki önemini de vurguladı. Ölüm sonrası beyinlerle ilgili bu çalışmada, ölümden önce bilişsel işlevi daha yüksek olan insanların beyinleri daha yüksek D vitamini seviyeleri içeriyordu.

Araştırmacılar, daha yüksek D vitamini seviyelerinin %33’e kadar daha düşük demans semptomları olasılığı ile ilişkili olmasına rağmen, ölüm sonrası demans nöropatolojisinde herhangi bir azalma ile ilişkili olmadığını buldular. Bu nedenle, D vitamininin potansiyel olarak koruyucu etkisi için bir mekanizma öneremediler veya nedensel bir bağlantı gösteremediler.

Güneş ışığından ve yağlı balık gibi yiyeceklerden yeterli D vitamini almanızı sağlamanın faydalı olabileceğini söylediler. Bununla birlikte, diğer sağlık sorunlarına neden olabileceğinden, bunamayı denemek ve önlemek için yüksek dozda vitamin almaya karşı uyardılar.

Beyin Jimnastiği

Yaşlandıkça aktif ve meşgul olmak bunamayı engelleyemese de gönüllü olmak, okumak, oyun oynamak veya yeni beceriler öğrenmek gibi zihinsel olarak uyarıcı faaliyetler riski azaltmaya yardımcı olabilir. Bulmaca gibi kelime oyunları yapmak, popüler basında uzun süredir kendinizi keskin tutmanın bir yolu olarak savunuluyor, ancak yakın zamana kadar hakemli dergilerde çok az kanıt vardı.

Şimdi, NEJM Evidence’ta yayınlanan yeni bir çalışma, bunların HBB’li küçük bir grup insanda etkinliğini göstermiştir. Ortalama yaşları 71 olan ve bir dereceye kadar hafif bilişsel geriliği olan katılımcılar, 12 hafta boyunca ya yoğun bulmaca eğitimi ya da bilgisayar başında yoğun bilişsel oyunlar eğitimi verdiler. Güçlendirici seanslarla 78 haftaya kadar devam ettiler. 78. haftada çapraz bulmacalar hem birincil bilişsel sonuç ölçüsünü (ADAS-Cog) hem de günlük işleyişin bir ölçüsünü bilişsel oyunlardan daha fazla geliştirmişti. Daha çarpıcı bir şekilde, MRG kullanılarak ölçülen beyin küçülmesi bulmaca eğitimi yapanlarda daha azdı.

Hafıza Kaybı Tersine Çevrilebilir Mi?

Böylece, bellek sorunları riskinizi azaltabilirsiniz, ancak bellek bozulmaya başladığında sorun tersine çevrilebilir mi? Bunun mümkün olabileceğine dair bazı kanıtlar var. Bir fare araştırmasında, araştırmacılar, nematod solucanı Caenorhabditis elegans’ın ömrünü uzattığı gösterilen bir madde olan kondroitin-6-sülfatı kullanarak hafıza kaybını tersine çevirmeyi başardılar. İnsanlarda benzer etkileri olabilir, ancak henüz test edilmemiştir.

Daha yakın tarihli bir çalışmada araştırmacılar, giyilebilir bir kapak aracılığıyla elektrik stimülasyonu kullanarak 65 ila 88 yaşları arasındaki yetişkinlerde hafıza işlevini iyileştirdi. Araştırmacılar, art arda 4 gün boyunca 20 dakikalık elektrik stimülasyonu vermenin hem çalışma belleğinde hem de uzun süreli bellekte en az 1 ay boyunca iyileşmeye yol açtığını buldular. Farklı bellek türlerini etkilemek için stimülasyona odaklanabilirler.

Boston Üniversitesi’nden çalışmanın ilgili yazarı Dr. Robert Reinhart şöyle açıklıyor: “İki beyin stimülasyon protokolü geliştirdik – biri düşük frekanslı parietal stimülasyon yoluyla kısa süreli belleği seçici olarak geliştirmek için, diğeri ise seçici olarak uzun süreli belleği iyileştirmek için başka bir protokol. yüksek frekanslı prefrontal stimülasyon yoluyla. Bununla birlikte, iyileşme yalnızca bir ay boyunca test edildi, bu nedenle araştırmacılar, benzer tedavilerin uzun vadeli bir faydası olup olmayacağı konusunda daha fazla araştırma yapılmasını istiyor.

Alt Çizgi

Yaşlandıkça, çoğumuz daha sık hafıza kaybı yaşadığımızı fark edeceğiz, ancak bunlar günlük işleyişimize müdahale etmeye başlamadıkça, yaklaşan bunamanın bir işareti olma ihtimalleri düşük. Hafıza sorunlarının ortaya çıkmasını en aza indirmek için tavsiye, aktif kalmanız, iyi beslenmeniz, sağlığınıza dikkat etmeniz ve birçok sosyal ve teşvik edici faaliyetle meşgul olmanızdır. Ve unutmayın, vücudun herhangi bir kısmı gibi, beyin de çalıştırıldığında daha iyi çalışacaktır. Bu yüzden günlük kelime bulmacasını sürdürün ve daha da fazla fayda sağlamak için bir arkadaşınızla onu çözün. Size sandığınızdan daha iyi yapıyor olabilir. ^[1]Age-related memory loss: Can we prevent or even reverse it?

[cite]