Eğer marketten satın aldığımız ürünlerin neredeyse yarısında bulunan, dolayısıyla bizi pek çok açıdan etkileyen palm/palmiye yağı hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız bu içerik tam size göre.
Palm yağı, Arecaceae (Palmiyegiller) familyasına ait Elaeis guineensis (Afrika Yağ Palmiyesi) ağacının kırmızı renkli meyvesinden elde edilen bitkisel bir yağdır. Bu bitki Afrika’ya özgü olmasına rağmen günümüzde palm yağı ihtiyacının %85’inden fazlası Endonezya ve Malezya’dan yani Güneydoğu Asya’dan karşılanmaktadır. Palm yağı üretimi, 2018 verilerine göre yıllık 71 milyon tonla (şekil 1) tüm dünyada bitkisel yağ üretiminin yaklaşık %35’ini oluşturmaktadır.
Kullanım Alanları
Üretilen palm yağının %68’i margarinden çikolataya, pizzadan ekmeklere kadar değişen gıdalarda, %27′si endüstriyel uygulamalarda, kozmetik ve temizlik maddeleri gibi tüketici ürünlerinde ve %5‘i biyoenerji alanında kullanılır. Gıda ürünlerinde kullanımı küresel olarak daha fazla olmakla birlikte, Almanya gibi bazı ülkelerde biyoyakıt üretimi için daha fazla kullanılmaktadır.
Tercih Sebepleri
Palm yağını kullanışlı yapan ve yaygın olarak kullanılmasını sağlayan birçok özelliği bulunmaktadır. Oda sıcaklığında yarı katı olduğu için yayılmayı sürdürmesi, oksidasyona karşı dayanıklı olduğu için ürünlere daha uzun bir raf ömrü vermesi, yüksek sıcaklıklarda stabil olduğundan kızarmış ürünlere gevrek bir doku kazandırmaya yardımcı olması, kokusu ve rengi olmadığı için gıda ürünlerinin görünümünü veya kokusunu değiştirmemesi; diğer bitkisel yağlarla karşılaştırıldığında, neredeyse tüm yıl boyunca küçük arazilerde yüksek miktarlarda üretilebilir olması bunlardan bazılarıdır.
Sağlık Üzerine Etkileri
Palm yağının, içerdiği doymuş yağlardan (%44 palmitik asit ve %5 stearik asit) dolayı kan kolesterolünü yükselterek kardiyovasküler hastalık riskini artırdığı düşünülüyordu. Fakat yapılan araştırmalar, palm yağının kan kolesterolü üzerindeki etkisinin, diğer katı ve sıvı yağlar ile karşılaştırıldığında nispeten nötr olduğunu göstermiştir.
Ayrıca insan ve hayvan modelleri kullanılarak yapılan deneyler, taze palmiye yağının düşük ısıda üretiminde vücuda faydalı olduğunu, vücut ağırlığını ve çeşitli dokuların morfolojilerini olumsuz etkilemediğini göstermiştir. Palm yağı; koruyucu HDL kolesterol sentezini ve zararlı LDL kolesterolün uzaklaştırılmasını uyarır, damar sertliği riskini azaltır, kan basıncını ve trombositlerin trombotik eğilimini düşürmede faydalıdır. Beslenme kaynaklı körlüğü ve oksidatif hasarı önleyebilen zengin bir A vitamini öncüleri ve E vitamini kaynağıdır.
Çevre Üzerine Etkileri
Palm yağına yönelik talebin bu kadar fazla olması özellikle Endonezya ve Malezya’da biyolojik çeşitliliği ile karakterize olmuş tropikal ormanların yağ palmiyesi plantasyonları için yok edilmesine sebep olmuştur. Bu durumda bölgenin orman örtüsü azalmış ve bölgede yaşayan türlerin bazıları nesli tükenme tehlikesiyle karşılaşmıştır. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) hazırladığı Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesinde, yağ palmiyesinin diğer yağ bitkilerinden daha fazla tehdit oluşturduğu 321 tür belgelemiştir.
Yağ palmiyesi ağacının tehdit ettiği türler, küresel olarak tehdit altındaki tüm taksonların %1.2’sini oluşturmakta ve bu türler arasında orangutanlar Pongo spp., gibonlar Hylobates spp. ve kaplan Panthera tigris bulunmaktadır.
Ayrıca yeni yağ palmiyesi plantasyonlarının kurulması için geniş ormanlık alanların ve turba bataklıklarının yakılması sonucunda açığa çıkan karbondioksit atmosfere yayılarak küresel iklim değişikliğine sebep olmaktadır. [1]“Palm Oil” https://ourworldindata.org/[2]“Palm Yağı Hakkında Gerçekler ve Mitler” https://www.products.pcc.eu[3]Mukherjee, S., & Mitra, A. (2009). Health Effects of Palm Oil. Journal of Human Ecology, 26(3), 197–203. doi:10.1080/09709274.2009.11906182 [4]Ebong, P. E., Owu, D. U., & Isong, E. U. (1999). Plant Foods for Human Nutrition, 53(3), 209–222. doi:10.1023/a:1008089715153/[5]Meijaard, E., Brooks, T. M., Carlson, K. M., Slade, E. M., Garcia-Ulloa, J., Gaveau, D. L. A., … Sheil, D. (2020). The environmental impacts of palm oil in context. Nature Plants, 6(12), … Continue reading[6]Öne çıkan görsel
[cite]
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | “Palm Oil” https://ourworldindata.org/ |
|---|---|
| ↑2 | “Palm Yağı Hakkında Gerçekler ve Mitler” https://www.products.pcc.eu |
| ↑3 | Mukherjee, S., & Mitra, A. (2009). Health Effects of Palm Oil. Journal of Human Ecology, 26(3), 197–203. doi:10.1080/09709274.2009.11906182 |
| ↑4 | Ebong, P. E., Owu, D. U., & Isong, E. U. (1999). Plant Foods for Human Nutrition, 53(3), 209–222. doi:10.1023/a:1008089715153/ |
| ↑5 | Meijaard, E., Brooks, T. M., Carlson, K. M., Slade, E. M., Garcia-Ulloa, J., Gaveau, D. L. A., … Sheil, D. (2020). The environmental impacts of palm oil in context. Nature Plants, 6(12), 1418–1426. doi:10.1038/s41477-020-00813-w |
| ↑6 | Öne çıkan görsel |
