Antibiyotikler, patojen bakterilerin üremesini engellemek ve onları öldürmek için kullanılan kimyasallardır. Sadece bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda işe yarar, virüs ya da mantar gibi patojenler antibiyotik ile tedavi edilemezler. Bu özelliği ile de hastalık kaynağının yani teşhisin hekim tarafından belirlenmesi, spesifik tedavinin düzenlenmesi önemlidir. Hekim, bakterinin yapısına göre uygun antibiyotiği seçer. Antibiyotiğin türü kadar, kullanacak kişinin yaşı ve kilosu da önemlidir. Bu kriterler kişinin alabileceği günlük ve total tedavi dozunun belirlenmesinde kullanılır.
Antibiyotik tedavisi kişiye özeldir. Hastalık belirtileri ortak olsa da aynı antibiyotik farklı kişilerde aynı sonucu vermeyebilir. Kültür antibiyogram testi, vücuttaki bakterilerin hangi tür antibiyotiğe karşı duyarlı olduklarının tespiti için yapılır. Bu test sayesinde kişi, doğru tedavi ile hem kısa sürede sağlığına kavuşurken hem de gereksiz yere antibiyotik kullanmamış olur. Antibiyotiğin kullanılması gereken süre, tedavi süresi ve günlük alınması gereken doz da önemlidir. Süresinden evvel, şikayetleri azalmaya başlayınca iyileşmeye başladığını düşünen kişi, tedaviyi yarıda bırakırsa sayıca azalmaya başlamış olan bakteriler tedavi tamamlanmadığından tekrar çoğalmaya başlar ve/veya antibiyotiğin etken maddesine dayanıklı yeni bakteriler gelişir.
Antibiyotik süresi ve dozu; hastalığa, antibiyotiğin türüne, hastalığın şiddetine, tedaviye ne oranda cevap verip vermediğine göre değişir. İdrar yolu enfeksiyonlarında tedavi birkaç günde bitebilirken, akne tedavisinde aylarca sürebilir. Tedavi dozu; tedavi etkisi gösterecek ilaç miktarıdır. İlacın türüne, geniş spektrumlu olup olmamasına, etken maddesine, kişin kilosuna ve yaşına bağlı olarak hekimce belirlenir. Belirlenen dozun altında kalınca tedavi eksik kalır, üzerine çıkılıp kişinin hayati fonksiyonlarını etkileyecek ya da tahrip edecek boyutlara ulaşırsa etkisi toksik olur. Belirlenen aralıklarla tedavi süresince alınmayan antibiyotik, vücudun antibiyotiğe direnç geliştirmesine sebep olur. Antibiyotik direnci, antibiyotik kullanılıyor olmasına rağmen bakterilerin üremesinin engellenememesi, yok edilememesidir. Dirençli bakterilerin sebep olduğu hastalıklar kolaylıkla kontrol altına alınamaz doğal olarak da tedavi süresi uzar. Olası komplikasyonlar da eklenirse basit gibi başlayan enfeksiyon sonucu kişinin yaşamı tehlikeye girebilir. Hastalık ağır ve uzun seyredeceğinden yaşam kalitesini etkiler. Tedavi masrafları artar. Uzun süre ve fazla miktarlar kullanıldığında da flora denilen zararsız bakterilerin yok olmasına sebep olur. Bağırsak florası etkilendiğinde ishal gibi bağırsak problemleri, vajina florası etkilendiğinde vajinal mantar enfeksiyonları görülebilir.
Öyle ki, üretici firmalar dahi, ruhsatlı ve izinli piyasaya sürdükleri ilaç prospektüslerinde, yapılan klinik çalışmalarının özeti, sık, çok sık ya da seyrek görülebilecek yan etkiler, dikkat edilmesi gereken kısımlara dair açıklamalarına, yaş ve/veya kilo değişkenliklerini baz alıp günlük tedavi dozunu belirtmiş olmalarına rağmen, “hekiminiz başka türlü bir kullanım önermedikçe” diyerek taktir yetkisini herhalde hekimlere bırakmıştır.
