İnsan yapımı yüzeyler ve kentsel yoğunluk, daha yüksek sıcaklıklara katkıda bulunur, ısı dalgalarını yoğunlaştırır ve halk sağlığı için giderek artan bir tehlike oluşturur.
Kentsel ısı adası etkisi; güneşin ısısını çimen, toprak ve ağaçlar gibi doğal yüzeylerden daha fazla emen ve çevredeki hava sıcaklığını yükselten binaların, yolların ve diğer insan yapımı yapıların birikmiş etkisini ifade eder.
İlk olarak 1800’lerin başında tanımlanan ve 1929’da Albert Peppler tarafından adlandırılan bu etki; artan orantısız kentleşme, asfalt gibi yüzeylerin yerleşim yerlerini tamamen kaplamaya başlaması gibi nedenlerle giderek artıyor.
Kentsel ısı adası etkisi; aynı şehir içindeki mahalleler üzerinde ağaç örtüsü, yeşil alan, kentsel geometri ve yapı malzemelerine bağlı olarak ciddi derecede çeşitli etkilere sahip olabilir. İnsan yapımı yüzeyler ısıyı daha uzun süre korur , bu nedenle kentsel alanlar güneş battıktan sonra bile daha uzun süre daha sıcak kalır.
Isı Adalarının Nedenleri
Isı adaları çeşitli faktörlerin bir sonucu olarak oluşur:
Kentsel Alanlarda Azaltılmış Doğal Peyzajlar: Ağaçlar, gölge sağlayarak; su kütleleri ise yüzeylerindeki suyu buharlaştırarak havayı soğutma eğilimindedir. Çatılar, kaldırımlar, yollar, binalar ve otoparklar gibi kentsel alanlardaki sert ve kuru yüzeyler, doğal manzaralardan daha az gölge ve nem sağlar. Bu nedenle şehirlerde normalden daha yüksek sıcaklıkların oluşmasına katkı sağlarlar.
Kentsel Malzeme Özellikleri: Kaldırımlar veya çatı kaplama gibi kentsel ortamlarda kullanılan geleneksel insan yapımı malzemeler, ağaçlara, bitki örtüsüne ve diğer doğal yüzeylere kıyasla daha az güneş enerjisi yansıtma ve güneş ısısını daha fazla emme ve hapsetme eğilimindedir. Çoğu zaman, ısı adaları gün boyunca oluşur. Ancak kentsel malzemelerden ısının yavaş salınımı nedeniyle gün batımından sonra daha belirgin hale hissedilir.
Kentsel Geometri: Bir şehir içindeki binaların boyutları ve aralıkları, rüzgar akışını ve kentsel malzemelerin güneş enerjisini emme ve salma kabiliyetini etkiler. Çok gelişmiş alanlarda, komşu binalar tarafından engellenen yüzeyler ve yapılar, ısılarını kolayca bırakamayan büyük termal kütleler haline gelir. Dar sokakları ve yüksek binaları olan şehirler, kentsel kanyonlar haline gelir ve bu da serinletici etkiler getirecek doğal rüzgar akışını engeller.
İnsan Faaliyetlerinden Oluşan Isı: Araçlar, klima üniteleri, binalar ve endüstriyel tesislerin tümü kentsel çevreye ısı yayar. Bu insanların sebep olduğu atık ısı kaynakları, ısı adalarının oluşumlarına katkı sağlar.
Hava ve Coğrafya: Sakin ve temiz hava koşulları, kentsel yüzeylere ulaşan güneş enerjisi miktarını en üst düzeye çıkararak daha şiddetli ısı adalarına neden olur. Tersine, kuvvetli rüzgarlar ve bulut örtüsü, ısı adası oluşumunu bastırır. Coğrafi özellikler de ısı adası etkisini etkileyebilir. Örneğin, yakındaki dağlar rüzgarın bir şehre ulaşmasını engelleyebilir veya bir şehrin içinden geçen rüzgar desenleri oluşturabilir.
Isı Adalarının Etkileri
Isı adaları şehirleri çeşitli şekillerde etkiler. Daha yüksek sıcaklıklar, özellikle günün en yoğun saatlerinde daha fazla soğutma talebine yol açar. Daha yüksek enerji tüketimi ve aşırı yüklenmiş şebekeler, elektrik kesintileri yaşanmasını sağlayabilir. Bu yüksek elektrik talebi aynı zamanda daha fazla sera gazı emisyonu üretirken, daha yüksek hava sıcaklıkları oluşumunu teşvik edebilir.
Yüksek sıcaklıklar aynı zamanda su kalitesini de etkiler. Nehirlere, göllere ve diğer su kütlelerine giren daha sıcak akış, su bitkilerinin ve vahşi yaşamın metabolizmasını değiştirebilir ve sulak alanları yaşanamaz hale getirebilir.
Özellikle yaşlı yetişkinler ve küçük çocuklar gibi hassas gruplar arasında ısıya bağlı hastalıklar ve ölümler, ısı adalarının oluşturduğu başka bir risktir. Ek olarak düşük gelirli insanlar, zamanlarını dışarıda ve yetersiz havalandırılan işyerlerinde geçiren işçiler ve kronik rahatsızlıkları olan kişiler, ciddi sağlık riskleriyle karşı karşıyadır. 2021 yazında Kuzeybatı Pasifik üzerinde oluşan büyük ısı dalgası sırasında, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da binden fazla insan ısıya bağlı nedenlerden öldü.
Isı Eşitliği
Aşırı ısı bazı toplulukları diğerlerinden daha fazla etkiler. Kaynakların ve altyapının eşitsiz dağılımını kabul eden ve düzeltmek için çalışan politikalara atıfta bulunmak için ‘ısı eşitliği’ terimi kullanılır. Düşük gelirli mahallelerdeki insanlar daha az ağaç gölgeliklerine, ısıyı yansıtan yüzeyler gibi daha az kaynağa, klima ve diğer soğutma seçeneklerine erişimleri kısıtlı ya da hiç olmadan yaşarlar. Yukarıda bahsedildiği gibi, aşırı sıcaklık, yaşlılar, evsiz kalan insanlar ve açık hava ortamlarında, depolarda veya diğer tehlikeli ortamlarda çalışanlar gibi diğer hassas grupları da orantısız bir şekilde etkiler.
Aşırı Sıcakla Mücadele Stratejileri
Parklar ve bahçeler, yeşil çatılar veya çatı bahçeleri; yüzey ve hava sıcaklıklarını azaltabilen, hava ve yağmur suyu kalitesini iyileştirebilen ayrıca yerleşim yerlerindeki bitki örtüsünü arttıran çok değerli alanlardır. Tüm mahallelerin bol miktarda ağaç, diğer gölge yapan bitkiler ve yeşil alanlar sahip olmasını sağlamak, aşırı sıcaklığın etkilerini azaltabilir ve halk sağlığını iyileştirebilir.
Şehirler için, ısıyı azaltan malzemelerin kullanımını teşvik ederek, yeşil alanları ve ağaç örtüsünü arttıran projeleri finanse ederek ve aşırı yapılaşmayı sınırlandırarak, halk sağlığına öncelik veren akıllı büyüme stratejilerini kullanmalıyız [1]Öne Çıkan Görsel: Dominic Lipinski/PA Images .
Kaynaklar ve İleri Okuma
| ↑1 | Öne Çıkan Görsel: Dominic Lipinski/PA Images |
|---|
