Pestisitler

Pestisitler genelde zararlı olarak kabul edilen, istenmeyen bitkileri, böcekleri, kemirgenleri, mantarları ve yabani otlarda dahil olmak üzere canlıların yaşam biçimlerini, sonlandırmak, değiştirmek veya kontrol altına almak için kullanılan çeşitli türleri olan kimyasal bileşiklerdir. Bu kimyasal bileşikler, herbisit, insektisit, fungusit, nematisit, mollusisit, pisisit, avisit, rodentisit, bakterisit ve mikrobisit ilaçları olarak farklı çeşitlere ayrılabilir. Bu çeşitlerin arasında en yaygın olanı, tüm pestisit kullanımının yaklaşık %80’ini oluşturan herbisitlerdir. Çoğu pestisit, genel olarak bitkileri yabani otlardan, mantarlardan veya böceklerden koruyan bitki koruma ürünleri olarak hizmet etmektedir fakat bunun sonucunda pestisitlerin insanlar ve diğer canlı türlerine de zarar verdiği bilinmektedir.

Pestisit Türleri:

Herbisit: Meskenlerde veya tarımsal alanlarda bulunan istenmeyen bitkileri öldürmek veya büyümesini engellemek için genellikle kimyasal olarak kullanılan maddedir. Çoğu herbisitin hayvanlar ve insanlar için toksik olmadığı kabul edilir ancak özellikle havadan uygulandığında, hedef olmayan bitkilerde ve onlara bağlı böceklerde önemli ölçüde ölümlere neden olabilirler.

Fungusit: Genellikler mantarlar için kullanılan bu ilaç ayrıca antimikotik olarak da adlandırılır. Mantarları öldürmek veya büyümesini engellemek için kullanılan toksik bir maddedir. Mantar öldürücüler genellikle, mahsul veya süs bitkilerine ekonomik zarar veren, evcil hayvanların veya insanların sağlığını tehlikeye atan parazit mantarları kontrol etmek için kullanılır ve ayrıca insan ve veterinerlik tıbbında, farmasötik mantar öldürücüler yaygın olarak topikal mantar önleyici kremler olarak uygulanır veya oral ilaçlar olarak verilir.

İnsektisit: Böcekleri öldürmek için kullanılan zehirli maddelerdir. Bu tür maddeler öncelikle ekili bitkileri istila eden zararlıları kontrol etmek veya belirli alanlarda hastalık taşıyan böcekleri ortadan kaldırmak için kullanılır.

Nematisit: Nematisit, bitki-parazitik nematodlarını öldürmek için kullanılan bir kimyasal böcek ilacı türüdür.

Avisit: Zararlı kuşları yok etmek amacıyla kullanılan ilaç türüdür.

Rodentisit: Rodentisitler, istenmeyen kemirgenleri uzaklaştırmak veya yaşamlarına son verdirmek için kullanılan ilaç türüdür.

Bakterisit: İstenmeyen bakterisit veya bakterilerin yaşamlarına son vermek için kullanılan maddelerdir.

Mikrobisit: Bakteriler ve mantarlar da dahil olmak üzere birçok mikroorganizmayı öldürme ya da zayıflatmada rol alırlar.

Tarlada veya depoda tarımsal ürünlerle ilgili kayıpların çoğundan zararlı veya hastalık etkeni oluşturan canlılar sorumludur. Ayrıca, sentetik pestisitlerin yıllar içinde gelişigüzel kullanımı nedeniyle, haşere direnci, su, hava ve toprak gibi önemli gezegen kaynaklarının kirlenmesi gibi çeşitli sorunlar da ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, tüketici sağlığını korurken, mahsul üretiminin verimliliğini artırmak ve gıda krizini sürdürülebilir bir şekilde azaltmak için bitki kaynaklı (bitkilerden elde edilen kimyasal bileşikler) pestisitler, sentetik olanlara göre daha çevreci bir alternatif olabilir. Bu pestisitler ucuz olmalarının yanı sıra biyolojik olarak parçalanabilme özelliğine sahiptirler, çevre dostudurlar ve çeşitli etki mekanizmaları ile daha spesifik bir şekilde hareket ederler. Bu da insanlar ve çevre için daha az tehlikeli olmaktadırlar.

Tarımın ilk aşamalarından beri gıda bitkileri zararlı canlılardan ve hastalık oluşturan tehditlerden korunması gerekiyordu ama tarımsal alanda kullanılan kimyasal ilaçların gıda üretiminde yaygın olarak kullanılması sebebiyle, insanlar gıda kullanımları sonucunda düşük düzeyde pestisit kalıntılarına maruz kalmaktadırlar. Genel nüfus, yiyecek ve su yoluyla düşük seviyelerde bu pestisitleri vücuduna almaktadır. Olumsuz sağlık etkileri açısından tarımla uğraşan ailelerde pestisit maruziyetine ilişkin devam eden bir çalışma olan Tarımsal Sağlık Araştırmasının sonuçlarında, yüksek risk altında olan kişilerin tarım işçileri olduğunu belirtip sonrasında doğrudan pestisitlerle çalışanlar ve pestisitlerin kullanıldığı bölgede bulunanlar olduğunu belirtmiştir.

Pestisit uygulaması ile ilgisi olmayan kişiler, kullanım sırasında ve kullanımdan hemen sonra o alandan kaçınmalıdırlar. Diğer bulgular, çocukların nörogelişimsel etkiler de dahil olmak üzere pestisitlere maruz kalmalarının sonucunda olumsuz etkilere duyarlı olduklarını göstermektedir. Hamile kadınlar pestisitlere maruz kaldıklarında, çocuklarında hırıltı veya düşük IQ gibi sağlık sorunları olabilmektedir.

Pestisitler biyolojik mekanizma işlevlerine veya uygulama yöntemlerine göre sınıflandırılabilir. Çoğu pestisit, zararlıları zehirleyerek çalışır. Sistemik bir pestisit, bitki tarafından emildikten sonra bitkinin içinde hareket eder. Çoğu mantar ilacı ile bu hareket genellikle yukarıya (ksilem içinden) ve dışa doğrudur. Artan verimlilik bunun bir sonucu olabilir. Çiçeklerdeki polen ve nektarı zehirleyen sistemik insektisitler, arıları ve diğer gerekli tozlayıcıları da öldürebilir. Bu durum böcekler ve hayvanlar için de geçerlidir (örneğin, herbisitler, böcek öldürücüler, mantar öldürücüler, kemirgen öldürücüler ve pedikül öldürücüler), kimyasal yapıya (organik, inorganik, sentetik veya biyolojik (biyopestisit), ancak ayrım bazen zor olabilmektedir) ve fiziksel durum (örneğin gazlı (fumigant)). Biyopestisitler, mikrobiyal pestisitleri ve biyokimyasal pestisitleri içerir. Bunun sonucunda bitki kaynaklı pestisitler hızla gelişmektedir.

Pestisitlerin oluşturduğu zararlı maruziyeti en aza indirmek, kişisel koruyucu ekipmanların doğru kullanımı, yakın zamanda uygulanan alanlara kısa süreli bulunma ve FIFRA düzenlemelerine göre tehlikeli maddeler için etkili ürün kullanımı ile sağlanabilir. Tarım işçileri de dahil olmak üzere yüksek riskli popülasyonları pestisitlerin uygun kullanımı ve depolanması konusunda eğitmek, akut pestisit zehirlenmesi insidansını ve maruz kalmayla ilişkili potansiyel kronik sağlık etkilerini azaltabilir.

DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü), mümkün olduğunda pestisit kullanımının azaltılmasını önermektedir. ^[1]https://www.niehs.nih.gov/health/topics/agents/pesticides/index.cfm^[2]https://www.britannica.com/science/herbicide^[3]https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/chemical-safety-pesticides^[4]https://ec.europa.eu/assets/sante/food/plants/pesticides/lop/index.html^[5]https://www.britannica.com/technology/insecticide^[6]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8400533/^[7]https://en.wikipedia.org/wiki/Pesticide^[8]https://www.britannica.com/science/fungicide.

[cite]