Beyin Yiyen Amip: Naegleria fowleri

Naegleria fowleri, ılık tatlı sularda bulunan ve vakaların büyük çoğunluğunda ölümcül bir hastalığa sebep olan, tek hücreli bir organizmadır. N. fowleri, Primer Amibik Meningoensefalit (PAM) olarak adlandırılan, ani gelişen, ölümcül bir hastalığa neden olur. Bu tek hücreli canlı beslenme şeklinden dolayı “beyin yiyen amip” olarak da bilinir. Meningoensefalit: Beyin zarının iltihabı veya enfeksiyonu olan menenjit ile beyin iç dokusunun iltihabı veya enfeksiyonu olan ensefalitin aynı anda görüldüğü hastalığa verilen isimdir. N. fowleri türünün sebep olduğu Meningoensefalit’e yakalanan kişilerin ölüm oranı yüzde 97’den fazladır. Neyse ki, bu hastalığa yakalanma durumu oldukça nadirdir. Ancak Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinde tıbbi epidemiyolog olan Dr. Julia Haston, Newsweek’e verdiği demeçte, “1962’den 2021’e kadar ABD’de bilinen enfekte olmuş 154 kişiden yalnızca dördünün hayatta kalabildiğini” söyledi.

Naegleria fowleri İnsanları Nasıl Öldürür?

Amip, yaşam döngüsü boyunca, ortamın sıcaklığına göre farklı şekillere bürünür:
Kist (Kaynaktan -tatlı su- bağımsız hareket edemeyen, bulaşıcı özellikteki formudur.)
Trofozoit (Serbestçe hareket edebilen ve beslenebilen aktif amip formudur.)
İnsan bedeninde kist halinden trofozoit haline geçen N. fowleri için, insanın vücut sıcaklığı ve beyin dokusu, mükemmel bir çoğalma ve beslenme alanıdır. N. fowleri, genellikle sıcak iklim bölgelerindeki ılık veya sıcak, sığ tatlı sularda (göller, yapay göller, nehirler ve kaplıcalar) ve kirlenmiş su kaynaklarında bulunur. Bu tür sulara temas eden insanların; amipin, vücutlarına burun kanalından girmesiyle enfekte olurlar. Amip, burnu ve koku duyumuzu kontrol eden bir sinir olan, koku alma siniri boyunca beyne gider. Amip beyne ulaştığında, beyin dokusunu yok etmeye başlar ve ölümcül olan meningoensefalit’e neden olur. Buradaki besin kaynağı beyin dokusudur ve aynı zamanda toksik moleküller salarak beyin dokusunu yok eder. Bağışıklık sistemi, beyne bağışıklık hücreleri göndererek oluşan enfeksiyonla savaşmaya çalışır. Ancak vücut, çoğu zaman bu savaşı kazanamaz ve sonucunda beyin ölümü gerçekleşir. N. fowleri türünün neden olduğu enfeksiyonlar çok hızlı ilerler ve enfekte olan insanlar, genellikle hastalandıktan sadece birkaç gün sonra ya da beynin nefes alma gibi hayati fonksiyonlarını kontrol eden kısımları, amip tarafından yok edildiğinde aniden ölürler.

Dr. Haston, “N. fowleri enfeksiyonunun semptomları bakteriyel menenjitin semptomlarına benzer, bu nedenle başlangıçta teşhis konması çok zordur. Ölümü önlediği kanıtlanmış bir tedavi henüz yok, ancak hastalık seyrini yavaşlatacak tedavi seçenekleri mevcuttur,” diyor.
Naegleria fowleri Enfeksiyonlarında Ölüm Oranı Neden Bu Kadar Yüksek?

Amipler insan vücudunda çok hızlı çoğalırlar ve beyin dokusunu yok etmede çok etkilidirler. Enfekte kişinin amip için önceden var olan belirli bir savunma yöntemi yoktur. Bu nedenle vücut enfeksiyonu kendi başına yenemez. Nadir de olsa enfeksiyonun erken teşhisi sonrası (beyin dokusu fazla hasar görmeden) yapılan agresif tedaviler sonucu hasta kişiler, hayatta kalmayı başarabildiler. Bugüne kadar Amerika Birleşik Devletleri’nde hayatta kalan hastalar incelendiğinde, amipleri öldürmek için birden fazla ilaçla ve beyin şişmesini azaltmak için terapötik hipotermi (vücudun sıcaklığını normal seviyelerin altında tutarak vücudu soğutmak) ile tedavi edildiği görülüyor.

Naegleria fowleri Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

Çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar, enfeksiyonlara karşı özellikle savunmasızdırlar. N. fowleri amipinin neden olduğu enfeksiyon bir ila dokuz gün sonra beyinin herhangi bir bölümünde ortaya çıkan Meningoensefalit’in ilk semptomları arasında boyun tutulması, kaslarda kasılma, kafa karışıklığı, denge kaybı, nöbetler, ateş, burun iltihabı, ve halüsinasyonlar görme bulunur. Semptomların ortaya çıkmasından sonra hastalık hızla ilerler ve genellikle başlangıcından bir ila oniki gün sonra ani ölümle sonuçlanır. Kişi, bu amipin bulunduğu suyu içerek enfekte olamaz. Söz konusu hastalığa yakalanmak için, bu canlılın burun kanalınızdan girerek beyin dokusuna yerleşmesi gerekir.
Serinlemek için sık sık suya girdiğimiz bu yaz aylarında şunları bilmemizde fayda var:
Ilık/sıcak ve seviyesinin düşük (sığ) olduğu sular birçok parazitin yaşaması için oldukça uygun ortamlardır. N. fowleri ve benzeri birçok canlının sebep olduğu hastalıklardan korunmak için bu tür sulara girilmemelidir. Girilmesi durumunda, başınızı suya daldırmamaya ya da burnunuza su kaçmamasına fazlasıyla özen göstermelisiniz. Yeterince dezenfekte edilmemiş yüzme havuzları kaplıcalar ve termal sulara girmemelisiniz. Bu tür sular “beyin yiyen amip” dahil deri, göz, genital organ enfeksiyonlarına kadar birçok hastalığa yakalanmanıza neden olan çeşitli mikroorganizmaların size bulaşmasına yol açabilir. Kısacası havuz, göl vb. gibi her su birikintisinin temiz olmadığını; doğal süreçlerle veya insanlar tarafından gözle görülmeyen halde kirletilmiş olabileceğini aklınızdan çıkarmayın! ^[1]newsweek.com^[2]Öne Çıkan Görsel: NaegleriaFowleri.jpg (800×512) (sensationalnews.net)

[cite]