Müsilaj Bize Ne Anlatıyor?

Her geçen gün iklim krizinin etkileriyle biraz daha yüzleşiyoruz. İnsan eliyle yaratılan çevre kirliliği tabloyu her geçen gün daha da karartıyor. Sıcakların artması, doğal hayat dengesinin bozulması, kaynakların bilinçsiz kullanımı, oksijen seviyesinin azalması gibi faktörler sonucu karşı karşıya kaldığımız başka bir felaket de müsilaj (deniz salyası)… Geçtiğimiz günlerde  kendisiyle çok yakından tanıştık! 1970-2020 yılları arasında neredeyse 3°C daha fazla ısındığı tespit edilen Marmara Denizi’nin dibini ve yüzeyini kaplayan müsilaj, hızla Karadeniz ve Ege’ye yayıldı. Müsilajın yoğun olarak görüldüğü bazı yerlerde deniz içinde görüş mesafesi bir metreye düştü. Peki müsilaj ne demek ve aslında bize ne anlatıyor?

Müsilaj Nedir?

Müsilaj (Deniz Salyası), hemen hemen tüm bitkiler ve bazı mikroorganizmalar tarafından üretilen sarı-beyaz renkte, kalın ve  yapışkan bir maddedir. Deniz sıcaklığının yükselmesi, biyolojik ve kimyasal birçok koşulun bir araya gelmesi ve buna bağlı olarak bakteriyel aktivitelerin artmasıyla fitoplankton olarak adlandırılan bitkisel canlıların aşırı çoğalması sonucunda oluşur. Amacı suyu dokulara hapsetmektir ve parçalanabilmek için suda çözünmüş oksijene ihtiyaç duyar.

Neden Oluşur?

Denizlerdeki kirlilik, deniz suyundaki azot ve fosfor miktarının aşırı artışı, su sıcaklığının mevsim normallerinin üstünde olması, küresel ısınma, durağan deniz koşulları ve bunlara bağlı olarak bitkisel mikroorganizmalardaki artış gibi sebepler deniz salyası oluşumuna sebep olmaktadır. Bu oluşuma sebep olan en büyük etkenlerden biri de sanayi atıkları ve evsel atıkların boşaltımıdır. Müsilaj, denizin dibine adeta bir çarşaf gibi yayılarak oksijen üreten canlıların ışık ile temasını keser. Böylelikle sudaki oksijen oranını azaltır. Yapışkan bir forma sahip olduğu için larvaları içine hapsederek larvaların beslenmesini engeller. Deniz çayırlarının üzerini örterek deniz dibinde yaşayan bazı canlıların ışıkla temasını kesip beslenmelerini ve solunumlarını engellediğinden canlı çeşitliliğini azaltır. Bu ve bunun gibi daha birçok sebeplerle deniz canlılarının besin, oksijen ve yaşama alanlarını olumsuz etkiler.

Nasıl Engellenebilir?

Sanayi atıkları başta olmak üzere kirliliğin azaltılması, evsel ve endüstriyel atıkların deşarj edilmesi, atık suların arıtılması, deniz çevresindeki arazilerde iyi tarım uygulamasına geçilmesi müsilaj yoğunluğunu önleyebilir.

Temizlik İçin Neler Yapılıyor?

Deniz yüzeyinden pompalı sistemler aracılığıyla toplanan müsilaj bertaraf edilmesi için arıtma tesislerine taşındı. Denizdeki oksijen seviyesini arttırmak için belirlenen pilot bölgelerde denizin 30 metre derinliğine oksijenlendirme cihazları yerleştirildi. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi, yüzeylerdeki müsilajı deniz bakteri izolatları ile temizlemeyi başardı.

Sen Ne Yapabilirsin?

Müsilaj konusundaki araştırmalar devam ederken sen de bu konuda bir şeyler yapabilirsin. Elini taşın altına koymak, deniz canlılarının yardımına koşmak istersen aşağıdaki önerileri hayatına entegre ederek başla! Gücünü küçümseme, bu bir zincir…

• Meseleye evsel atıklarını ayrıştırarak başlayabilirsin. Attığımız her çöp aslında çöp değildir. Atıklarının geri dönüştürülebilir olup olmadığını değerlendirmeyi; cam, kağıt, plastik, metal ve organik atıkları, bu tip atıklar için ayrılmış olan çöp kutularına atmayı ihmal etme.
• 1 litre atık yağ, 1 milyon litre içme suyunu kirletebiliyor. Kızartma yağlarını lavaboya dökmek yerine belediyelere teslim ederek geri dönüşüme kazandırabilirsin.
• Kullan at ürünleri hayatından çıkar! Streç film, kâğıt havlu, poşet, pipet, pet şişe gibi tek kullanımlık ürünler yerine alternatiflerini kullan. Kâğıt kahve filtresi yerine, yıkanabilir kumaş filtre, streç film yerine saklama kabı, market poşeti yerine file, plastik pipet yerine cam  ya da  çelik pipet, kâğıt havlu yerine yıkanabilir bezler kullanarak pelerinsiz bir kahraman olabilirsin.
• Tek kullanımlık bardaklar yerine termos, pet şişeler yerine su matarasını tercih edebilirsin.
• Çevre kirliliği toplumsal bir sorundur. Bu yüzden, her ne kadar bireysel olarak dikkat etsen de çevre kirliliğine sebep olan birini gördüğün anda o kişiyi uyarmayı unutma!

Süregelen alışkanlıkları hemen bırakmak çok zor olabiliyor. Ama eğer bizim alışkanlıklarımız bir canlının  habitatına daha da önemlisi canına zarar veriyorsa kendimizi sorgulamamız gerekir. Gezegenimiz artık ona yüklediğimiz yükü taşıyamıyor! Müsilaj, esasında denizlerin yardım çağrısı… Burada çatal ikiye ayrılıyor. Bu sese kulak verip denizlerimiz için çabalayacak mıyız yoksa kulak tıkayıp yolumuza devam mı edeceğiz? Soruyu yanıtlarken tek bir dünyamız olduğunu unutmayın… Sessizlik… Vicdan muhakemesi başlıyor! ^[1]“Müsilaj veya diğer adıyla deniz salyası nedir?” https://www.greenpeace.org/turkey/^[2]Müsilaj (Deniz Salyası) Neden Oluşur, Nasıl Temizlenir?” https://cevreonline.com/^[3]“Deniz Salyası (Müsilaj) Nedir? Neden Oluşur?” https://www.zorlu.com.tr/akillihayat2030/blog^[4]“Deniz Salyası Nedir?” https://www.bioderma.com.tr/^[5]Öne Çıkan Görsel: Boats are seen near the Caddebostan shore, on the Asian side of Istanbul, Turkey, June 7, 2021. (AP Photo)