Maymun Çiçeği Virüsü Hakkında Tüm Bildiklerimiz

18 Mayıs 2022’de Massachusets eyaletinden sağlık yetkilileri ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ndeki biliminsanları, yakın zamanda Kanada’ya seyahat etmiş olan bir hastada Maymun Çiçeği virüsü vakasını doğruladı. Aynı zamanda Birleşik Krallık ve Avrupada’da benzer vakalar belirtilmişti.  

Bu hastalığa sebep olan “Monkeypox” virüsünün yeni bir virüs olarak izole edilmediği aşikar bir gerçek, virüs tarafından enfekte edilen ilk doğrulanmış vaka 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ortaya çıktı. Maymun Çiçeği virüsünün yeni bir pandemiye sebep olması pek olası görünmese de COVID-19 pandemisi’nin izleri halen insanların aklında yer etmeye devam ettiğinden, başka bir büyük pandemi korkusunun sebebi anlaşılabilir hale geliyor. Belirtilerinin hafif  ve nadir olmasına rağmen Maymun Çiçeği virüsü halen potansiyel olarak ciddi hastalıklara sebep olabilir. Sağlık otoriteleri artan seyahatler ile daha fazla vakanın ortaya çıkmasından endişeleniyorlar.

Çiçek Hastalığının Kuzeni

Maymun çiçeği virüsü hastalığına, Orthopoxvirus adı verilen Poxviridae virüs ailesinin bir alt kümesine ait olan bir virüs türü sebebiyet vermektedir. Bu alt küme çiçek hastalığı, vaksinya ve sığır çiçeği virüslerini içerir. Maymun çiçeği için bir köken henüz bilinmese de Afrika kemirgenlerinin bu virüsün bulaşmasında önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Maymun Çiçeği virüsü doğada bir hayvandan sadece iki kez izole edilmiştir. Aynı zamanda Maymun Çiçeği virüsünün tıbbi tanı testleri CDC’nin kurmuş ve yetkilendirmiş olduğu Laboratuvar Müdehale Ağı’na bağlı laboratuvarlarda yapılmaktadır.

“Maymun Çiçeği” ismi ise hayvanlarda belgelendirilebilen ilk hastalardan olan ve araştırma için laboratuvarlarda tutulan 2 maymundan gelmektedir. Bunlarla birlikte bu virüsün maymunlardan insanlara geçişinin olmayacağı da belirtilmiştir.

Epidemiyoloji

Bildirilen ilk insan vakasından bu yana, diğer birçok orta ve batı Afrika ülkesinde maymun çiçeği bulunmuştur ve enfeksiyonların çoğu DRC’dedir. (DRC : Demokratik Kongo Cumhuriyeti) Afrika dışındaki vakalar, ABD ve başka yerler de dahil olmak üzere uluslararası seyahat veya ithal hayvanlarla ilişkilendirilmiştir.

ABD’de bildirilen ilk maymun çiçeği vakaları, Gana’dan hayvan ithalatı ile bağlantılı olarak Teksas’ta görülen vakalar olup 2003 yılındaydı. Ayrıca Maryland’de Kasım ve Temmuz 2021’de seyahatle ilişkilendirilmiş vakalar da vardı .

Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığı ile yakından ilişkili olduğundan, çiçek hastalığı aşısı her iki virüsün neden olduğu enfeksiyona karşı koruma sağlayabilir . Çiçek hastalığı resmi olarak ortadan kaldırıldığından, ABD genel popülasyonu için rutin çiçek hastalığı aşıları 1972’de durduruldu. Bu nedenle, maymun çiçeği aşılanmamış insanlarda giderek daha fazla görülüyor.

Bulaşma

Virüs, enfekte bir birey veya hayvana temas etmekle veya bu virüs ile kontamine olmuş alanlara temas ile bulaşıyor. Maymunçiçeği virüsü tipik bir şekilde deri çatlaklarından, açık yaralardan, solunum yolu ile (burun içi mukozasına doğrudan temas ile), göz gibi mukozal alanlardan, ağızdan bulaşabileceği bilinirken biliminsanlarının hemfikir olduğu diğer bir bulaşma yolu da, vücut sıvılarıyla doğrudan temas veya giysiler yoluyla dolaylı temastan ziyade büyük solunum damlacıklarının insanlar tarafından solunması şeklindedir. Tüm bunlar göz önüne alındığında insandan insana bulaşma sınırlıdır.

Sağlık otoriteleri virüsün şu anda muhtemelen yeni bir mekanizma veya yeni bir bulaşma sistemi geliştirerek sosyal bulaşı yoluyla tespit edilmeden yayılabileceğinden endişe ediyor. Enfeksiyonların nasıl meydana geldiği ise halen araştırılmakta olan bir diğer konu.

Belirti ve Semptomlar

Virüs, bilindiği üzere vücuda girip hücreleri enfekte ettikten sonra çoğalmaya ve kan dolaşımı ile vücuda tamamen dağılmaya başlıyor. Belirtiler genelde bir ila iki hafta sonrasına kadar ortaya çıkmıyor.

Maymunçiçeği virüsü, çiçek hastalığına benzer cilt lezyonları üretir, ancak semptomlar genellikle çiçek hastalığından daha hafiftir. Başlangıçta ateş ve baş ağrısından nefes darlığına kadar değişen grip benzeri semptomlar yaygındır. Bir ila 10 gün sonra, ekstremitelerde, kafada veya gövdede, iltahap ile dolu kabarcıklara dönüşen bir döküntü görünebilir. Genel olarak semptomlar genellikle iki ila dört hafta sürer, cilt lezyonları ise genellikle 14 ila 21 gün içinde kabuklanır. Maymun çiçeği nadir ve genellikle ölümcül olmasa da, hastalığın bir versiyonu enfekte kişilerin yaklaşık %10’unda ölümcül olabilir. Şu anda dolaşan virüsün formunun daha hafif olduğu ve ölüm oranının %1’den az olduğu düşünülmektedir.

Tedavi ve Aşılama

Maymunçiçeği virüsünün yol açtığı hastalığın tedavisi diğer tüm virüs türlerinden de bilineceği üzere semptomatik olarak yapılmakta ve yapılan tedavi hastalığı değil hastalığın belirtilerini ortadan kaldırmaya yönelik şekilde olmaktadır.

Kanıtlar, çiçek hastalığı aşısının maymunçiçeği virüsü hastalığı enfeksiyonlarını önlemeye ve semptomların şiddetini azaltmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Imvamune veya Imvanex olarak bilinen bir aşı, maymun çiçeği ve çiçek hastalığını önlemek için ABD’de lisanslanmıştır. Virüse maruz kaldıktan sonra aşılama da ciddi hastalık olasılığını azaltmaya yardımcı olabilir. CDC şu anda yalnızca maymun çiçeğine maruz kalmış veya maruz kalma olasılığı bulunan kişilerde çiçek aşısı önermektedir. Bağışıklığı baskılanmış kişiler yüksek risk altındadır^[1]theconversation.com^[2]Öne Çıkan Görsel: bbc.com.