Salieri Kompleksi: Bir Kişinin Zekasını ve Yeteneğini Kıskanma Sendromu

Salieri Kompleksi ya da salieri sendromu, sıradan insanların yetenekli insanlara karşı aşırı kıskançlığını ifade eder. Sıradan insanların çok çalışmayla ulaşabileceği “özgün” sonuçlara, yetenekli insanlar çok daha kısa sürede ulaşabilirler. Salieri Kompleksi, onun çağdaş besteci Amedeus Mozartı kıskandığı iddia edilen İtalyan müzisyen Antonio Salieri’ye kadar uzanır. Ancak, tarihi gerçekler göz önüne alındığında, Salieri’nin Mozart’a karşı bu kadar büyük bir kıskançlığı olmayabilir. Önce Salieri’nin kim olduğuna ve Salieri Kompleksi’nin tarihsel geçmişine bir bakalım.

Antonio Salieri ve Salieri Kompleksi

Antonio Salieri (18 Ağustos 1750–7 Mayıs 1825) İtalyan asıllı klasik avrupa müziği bestecisi, orkestra şefi ve öğretmendi. Venedik Cumhuriyetinde, güney Veronada, Legnago’da dünyaya geldi, yetişkinliğini ve kariyerini Habsburg monarşisinin vatandaşı olarak geçirdi.

Salieri 18.yy operasının gelişmesinde önemli bir figürdü. Florian Leopold Gassmann’ın öğrencisi ve Christoph Willibald Gluck’un protégé’i^[1]çırak olan Salieri, operaları üç dilde yazan kozmopolit bir besteciydi. Salieri, operatik kompozisyon terimlerinin birçok özelliğini gelişmesine ve şekillenmesine yardımcı oldu, ve icra ettiği müzik çağdaş besteciler üzerinde güçlü bir etki yarattı. Habsburg hanedanı tarafından İtalyan operasının orkestra şefliğine atanan ve 1774’ten 1792’ye kadar bu görevde bulunan Salieri, Viyana’da İtalyanca operaya hakim oldu. Kariyeri boyunca Paris, Roma ve Venedik’teki opera binaları için eserler yazmaya da zaman ayırdı, ve dramatik eserleri yaşamı boyunca Avrupa’da geniş çapta sahnelendi. Avusturya imparatorluk Kapellmeister’ı^[2]Almanca Kapelle (Şapel) ve Meister (Şef). Kelimenin tam anlamıyla şapel korosunun şefi, müzisyenler topluluğunun lideri olduğunu belirten unvan., 1788’den 1824’e kadar, olarak saray şapeli ve ilişkili okuldaki orkestradan sorumluydu. 1804’ten sonra eserleri gözden düşse ve yeni opera yazmasa da, döneminin en önemli ve aranan hocalarından biri olmaya devam etti ve etkisi Viyana’nın müzik yaşamının her alanında hissedildi. En ünlü öğrencileri arasında Franz Liszt, Franz Schubert, Ludwig van Beethoven, Johann Nepomuk Hummel ve Franz Xaver Wolfgang Mozart vardı. Salieri’nin müziği 1800 ve 1868 yılları arasında repertuardan yavaş yavaş kayboldu ve bu dönemden sonra ününün 20. yüzyılın sonlarında yeniden canlanmasına kadar nadiren duyuldu. Bu canlanma, Salieri’nin Peter Shaffer’ın Amadeus (1979) oyununda ve onun 1984 film versiyonunda kurgulanmış tasvirinden kaynaklandı. Wolfgang Amadeus Mozart’ın 1791’de 35 yaşında ölümünü, kendisinin ve Salieri’nin sert rakipler olduğu ve Salieri’nin genç besteciyi zehirlediğine dair söylentiler izledi, ancak bunun yanlış olduğu kanıtlandı ve muhtemelen, hiç değilse, karşılıklı olarak saygılı meslektaşlardı.

Salieri’nin Kıskançlık Krizi Söylentileri Nereden Geliyor?

Amadeus filmi nedeniyle karışıklık geniş çapta yayılabilir. Filmde Salieri, Mozart’ın yeteneğini delice kıskanıyormuş gibi sunuldu. Onu öldürdüğü iddia edildi. Ancak filmin kendisi kurgusal bir eserdir. Amadeus, Milos Forman’ın da kabul ettiği gibi; tüm tarihi gerçekleri yansıtmak istemiyor. Salieri, Avusturya’nın en üst düzey müzik otoritelerinden biri haline gelen bir şahsiyetti. Mozart’ın yeteneğine sahip olmadığı doğrudur. Bununla birlikte, Salieri derin ve kapsamlı bir müzik bilgisine sahipti. Bu nedenle, Mozart’ın yeteneğinin ne kadar eşsiz olduğunu direkt olarak takdir etti. Salieri’nin Mozart’tan nefret ettiği, hatta onu zehirleyip öldürmeye çalıştığı dedikodusu; Mozart’ın 1791’de ölümünden sonra ortaya çıkmış gibi görünüyor. Aslında, Salieri cenazesinde Mozart’ın yasını tuttu. Daha sonrasında, Mozart’ın oğluna müzik dersleri verdi. Film tarihsel olarak çok yanlış olsa da, bir film olarak başarısı ve etkisi yabana atılamaz ^[3]goefem.com^[4]wikipedia.org.