Çocuklar İçin Öksürük İlaçları İşe Yarıyor Mu?

Öksürük ilaçlarının, çocukların öksürüğünü hafifletmede evde kullanılan ilaçlardan daha işe yarar olduğuna dair çok az kanıt vardır. Öksürük, çoğu zaman yaşam konforunu (uyku bölünmesi, yemek yemede zorluk vb.) etkilemedikçe tedaviye gerek duyulmaz. Çocuklarda görülen öksürük genellikle birkaç hafta sonra kendiliğinden geçmektedir 

Bu yazımızda, çocuklarda görülen öksürük tedavilerine ilişkin güncel tavsiyeleri ve öksüren çocukların kendilerini daha rahat hissetmelerini sağlamada etkili olabilecek evde tedavi yöntemlerini özetlemeye çalıştık.

Ne zaman çocuğa öksürük ilacı verilir?

Genellikle çocukların öksürüğünü ilaç ile tedavi etmeye gerek yoktur. Amerikan Alerji Astım ve İmmünoloji Akademisi’ne göre öksürük, çocuğun mukus, enfeksiyon ve tahriş edici maddeleri solunum yolundan uzaklaştırmasına yardımcı olur. Ayrıca reçetesiz olarak satılan bir çok öksürük ilacı da çok etkili değildir. Fakat çocuğun öksürüğü sorunlara neden oluyor veya uykusunu bölüyorsa doktora danışmak gerekebilir.

Uyarılar

Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’ne (Food and Drug Admisnistration, FDA) göre, reçetesiz satılan öksürük ilaçlarının yan etkilerinin olabileceği ihtimali ile 2 yaş altındaki çocuklara öksürük ilacı verilmesini  önermez.

2019 yılında yapılan bir araştırma, reçetesiz satılan öksürük ve soğuk algınlığı ilaçlarının 4 yaşın altındaki çocuklarda kullanılmaması gerektiğini belirtirken, Amerikan Pediatri Akademisi ise 6 yaşından küçük çocuklarda kullanılmasını tavsiye etmez. 

Ek olarak, FDA, çocuklara bu tip ilaçların çok fazla verilmesinin tehlikeli olabileceği, çocuklara yönelik tüm ilaçların özel dozlama ekipmanları ile birlikte verilmesi gerektiğini belirtir. Amerika’da şu anda FDA onaylı homeopatik ürünler bulunmamaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde satılan herhangi bir homeopatik ürün, FDA’nın güvenlik ve etkinlik gereksinimlerini karşılamamıştır.

Öksürük türleri ve soğuk algınlığı ilaçları

Farklı öksürük ve soğuk algınlığı türleri mevcuttur. Bu rahatsızlıklara karşı kullanılan ilaçların da etkileri elbette farklıdır.

Burun tıkanıklığına karşı dekonjestanlar kullanılmaktadır. Özellikle tıkalı burun için geçici rahatlama sağlayan ilaçlardır.

Balgam söktürücüler akciğerlerdeki mukusu gevşetir ve öksürük yoluyla atılmasını kolaylaştırır.

Öksürük baskılayıcı ilaçlar, öksürük sıklığını azaltarak rahatlamayı sağlar.

Antihistaminikler, hapşırık ve burun akıntısını durdurur. (Antihistamin histaminin etkisini engelleyen maddeleri ifade etmektedir. Histamin ise, bireyin alerjik olduğu madde ile karşılaşması sonucu vücut dokularında yer alan ve mastosit adlı hücrelerdeki kimyasal bir maddedir.)

Ağrı kesiciler, baş ağrıları ve ateşi hafifletir.

Amerikan Göğüs Hastalıkları Uzmanları Birliğine (American College of Chest Physicians) üye uzman hekimlerden oluşan bir gurup, 2017 yılında yayınladıkları bir derleme makalede, çocuklarda öksürüğün tedavi edilmesi için aşağıdaki ilaçların kullanılmaması gerektiği sonucuna varmışlardır. 

• Reçetesiz satılan öksürük ilaçları ve soğuk algınlığı ilaçları
• Kodein içeren ilaçları (Kodein, afyon olarak da bilinen [Papaver somniferum L.] bitkiden elde edilen ve hem analjezik hem de antitussif özellikleri olan bir maddedir).
• Aspirin, ibuprofen ve naproksen sodyum gibi NSAID’ler
• 4 yaşından küçük çocuklar için dekstrometorfan (DM)

Çalışmalar, (dekstrometorfan) DM ve balın çocuklarda öksürük sıklığını azaltmada eşit derecede etkili olduğunu göstermektedir. 

Çocuklarda öksürük nedenleri

Çocuklarda öksürüğün en sık nedeni soğuk algınlığıdır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, yetişkinlerde yılda ortalama 2-3 soğuk algınlığı görülürken, çocuklarda ise daha sık (6 ila 8 arasında) görülür. Çocuklarda öksürüğün diğer nedenleri de şunlardır:

Hava kirliliği: Çocuğun öksürmesine, arabalardan çıkan egzoz dumanları veya sigara dumanı neden olabilir.

Alerjiler: Alerjik öksürüklere, polen veya evcil hayvan kepeği gibi alerjenler neden olabilir. Bu tür öksürüklerin kontrolüne alerji ilaçları yardımcı olabilir.

Astım: Çocuklarda kronik öksürüğün en sık nedenlerinden biri de astımdır.

Sinüs enfeksiyonları: Öksürüğü sinüs içindeki basınç tetikleyebilir.

Bronşiolit, zatürre, boğmaca veya hava yolunda yabancı bir cisim sıkışması, çocuklarda öksürüğün bazı ciddi nedenleri arasında sayılabilir.

Evde yapılan ilaçlar

Viral enfeksiyonların neden olduğu çoğu öksürük 2 hafta kadar sürer. Öksürük semptomlarını hafifletmeye yardımcı olarak ev yapımı ilaçlar kullanılabilir. Böylece çocuğun daha rahat hissetmesine yardımcı olunabilir. Bunlar;

Sıvılar

Öksürük rahatsızlığı olan çocuğun bol miktarda sıvı içmesini sağlanmalıdır. Sıcak içecekler (Tabi çok ta sıcak olmayacak) boğaz ağrısını yatıştırmaya yardımcı olabilir. Sıvının her zaman çocuğun içebileceği kadar ılık olduğundan ve çocuklar için güvenli bir şişe veya bardakta olduğundan emin olunmalıdır.

Mentollü krem ve losyonlar

Öksürük semptomlarını yatıştırmak için 2 yaşından büyük çocuklarda, mentol losyonlarından yararlanılabilir. Mentol, burunda hava akışını iyileştirmeye yardımcı olur ve çocukların daha iyi uyumasına yardımcı olabilir. Çocukların göğüs ve boyun bölgesine kalın bir tabaka olarak da uygulanabilir.

Nemlendiriciler

Nefes almayı kolaylaştırmak için insanlar, soğuk hava nemlendiricisi kullanabilir. Öksürük kaynaklı tıkanıklığı gidermede hava yollarını nemli tutmak yardımcı olabilir. FDA, burun pasajlarında şişmeye neden olabilecek ve nefes almayı zorlaştırabilecek sıcak buharlı nemlendiricinin kullanılmasını önermez. Devrilmeleri halinde sıcak su kullanan nemlendirici veya buhar cihazları, yanma riskinden dolayı tavsiye edilmez.

Bal

Bal, öksürüğün şiddetini ve sıklığını, 12 aydan büyük çocuklar için iyileştirmeye yardımcı olabilir. Yarım ila 1 tatlı kaşığı balı günde 4 defaya kadar doğrudan kaşıkla veya ılık suda eriterek kullanabilirsiniz.

Bebek botulizmi (bebek botulizmi: bakteri sebepli bebeklerde görülen kas zayıflığı ve solunum güçlükleri) adı verilen bir durum geliştirme riski olduğundan, 12 aydan küçük çocuklara bal verilmemelidir.

Tuzlu burun damlaları veya spreyleri 

Tuzlu burun damlaları veya spreyleri doğumdan itibaren uygundur. Nazal pasajların temizlenmesine yardımcı olurlar ve postnazal akıntının neden olduğu öksürük sıklığını azaltabilirler. Tuzlu bir ürün kullandıktan sonra, çocuğun burnundan mukus emmek için bir ampul şırınga kullanılabilir.

Ne zaman doktor aranmalı?

Bir çocuk aşağıdaki semptomları gösteriyorsa, hemen bir doktora başvurulmalıdır:

• 39-40 °C üzerinde seyreden inatçı bir ateş 
• öksürük ile beraber kan tükürme
• kesintisiz öksürük
• şiddetli göğüs ağrısı
• nefes alırken kaburgaları arasındaki deri içeri çekilirse
• öksürürken mavimsi dudaklar veya yüz
• öksürmediğinde nefes almada zorluk
• nefes alırken hırıltı veya sert bir ses

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre ise (Centers for Disease Control and Prevention=CDC), çocuk aşağıdaki belirtileri gösterirse:

• 10 günden fazla süren semptomları var ise
• Ateş veya uyuşukluk ile 3 aydan küçük ise
• Şiddetli veya olağandışı semptomları var ise ailesi zaman kaybetmeden doktoru aramalıdır. 

Görünüm

7-10 gün içinde çoğu insan öksürükten kurtulur. Astım, solunum rahatsızlıkları veya zayıf bağışıklık sistemi gibi altta yatan rahatsızlıkları olan kişilerde pnömoni (zatürre) gibi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle, bir çocuk 7-10 gün içinde iyileşmezse veya kötüleşmeye başlarsa, daha fazla inceleme için çocuk doktoruna götürülmelidir.

Özet

Pek çok farklı türde öksürük ilacı mevcuttur, ancak öksürük semptomlarını hafifletmede ev ilaçlarından daha etkili olduklarına dair çok az kanıt vardır. OTC ilaçları, faydadan ziyade istenmeyen yan etkilere neden olabilir. Çoğu öksürük, ilaçsız 2 hafta sonra düzelir. Öksürük semptomlarını hafifletebilecek ev tedavileri, sıcak içecekler de dahil olmak üzere çok fazla sıvı içmeyi ve soğuk buharlı bir nemlendirici cihaz kullanmayı içerir. Semptomlar kötüleşirse veya çocuğun sürekli ateşi, ağrısı ve nefes alma zorluğu varsa, tıbbi yardım almalıdır ^[1]medicalnewstoday.com^[2]Öne Çıkan Görsel: parenting.firstcry.com.