Kitlesel Yok Oluşa Doğru mu Gidiyoruz?

Canlı türlerinin kitle halinde yok olması, yeryüzünün biyolojik tarihinde çok görülmüştür. Tahminlere göre bugün yeryüzünde yaşayan canlı türleri, canlılık tarihi boyunca var olmuş olan bütün türlerin %1’ inden bile daha azını oluşturmakta. 

Buna göre bir canlı türü evrimsel süreç içinde %99’dan daha büyük bir ihtimalle yok olacak yada yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Peki… Türlerin yok olması evrimsel dinamiğin doğal bir sonucu ise, Canlı türleri azaldığı için neden kaygılanıyoruz. 

Hemen her gün bilim insanları canlı türlerinin sayısındaki azalmanın yol açabileceği tehlikelere karşı dünyayı uyarmakta… Yapılan simülasyonlara göre çağdaş insanın sebep olduğu tür katliamı, yakın jeolojik devirlerlerde gözlenen tür kayıplarından 100 ila 1000 kat daha hızlı ve belki de son 65 milyon yıldır bu boyutta bir tür çeşitliliği kaybı yeryüzünde görülmedi. Yaşamın 500 milyon yıllık evriminde hiç bir zaman biyosfer bu ölçüde bir tahribata maruz kalmadı. Geçmiş paleontolojik devirlerde türlerin kitle halinde kaybına sık rastlanmakla birlikte, bu kayıpların şimdikinden çok daha geniş bir sürede (belki de birkaç milyon yıl) olduğunu unutmayın lütfen. Türlerin uzun bir zaman dilimi içinde yok olması, ekosistemlerin kendilerini bu kayıplara göre ayarlamalarına ve kaybolan türlerin yerini alacak yeni türlerin evrimleşmesine imkan verebilir. Oysa 30-40 yıl gibi, evrim açısından çok kısa bir süre içinde meydana gelen kitle halindeki tür kayıpları, ekosistemlerin tamamen çökmesine sebep olabilir. İşin ilginç ve üzücü olan diğer bir yanı da kaybolmakta olan türlerin büyük bir kısmı hakkında  insanlığın hiçbir bilgiye sahip olmamasıdır. Hatta bir çoğu keşfedilmediği için kayıp hanesine bile yazılmıyor. Bu, büyük bir bilgi birikiminin, büyük bir kütüphanenin önemli bir kısmının daha hiç kataloglanmadan, insanlığın beğenisine ve bilgisine sunulmadan sokağa atılmasına benzer. 

Doğadaki tür toplulukları gelişigüzel bir araya gelmiş türlerden meydana gelmez. Her topluluk içindeki türler milyonlarca yıllık bir süre içinde birlikte evrimleşerek karmaşık bir ilişkiler ağı oluşturur. Bu sebeple, varlığından dahi haberdar olunmayan ve önemsiz gibi görünen bazı türlerin bu ilişkiler ağından birer birer çekilmeleri bir ekosistemi birden bire çökme noktasına getirebilir. Bununla birlikte, ekoloji biliminin henüz ekosistemlerin hangi koşullarda, ne zaman ve nasıl çökebileceği konusunda kesin tahminlerde bulunabilecek kadar gelişmemiş olması ve  insanlık tarihinde benzer ölçülerde bir olayın daha önce yaşanmamış olması, biyolojik çeşitliliğin azalması konusundaki tahmin ve uyarıların kamuoyu tarafından ciddiye alınmasını engellemektedir. Bugüne kadar dünya 5 defa büyük kitlesel yok oluşlara sahne oldu. Eğer insanoğlu gerekli önlemleri almazsa ve yarattığı tahribatın farkına varmazsa, 6. büyük kitlesel yok oluşa gidiyor olmamız olası gözükmekte benden uyarması… Bilimle kalın ^[1]www.nhm.ac.uk.